باب ريا و خودنمائى

پ‏1- از امام صادق (ع) كه به عباد بن كثير بصرى در مسجد فرمود: واى بر تو اى عباد! مبادا خودنمائى كنى، زيرا هر كه براى جز خدا كار كند، خدايش به كسى واگذارد كه براى او كار كرده است.پ 2- از على بن عقبه، از پدرش، گويد: شنيدم امام صادق (ع) مى‏فرمود:

اين كار مذهب‏دارى خود را براى خدا بداريد و براى خاطر مردم بداريد، زيرا راستش اين است كه هر چه براى خدا است از آن خدا است و هر چه براى مردم است به درگاه خدا بالا نرود.پ 3- امام صادق (ع) فرمود:

 

هر ريائى، شرك است، راستش اين است كه هر كه براى مردم كار كند، ثوابش به عهده مردم است، و هر كه براى خدا كار كند، ثوابش با خدا است.پ 4- از امام صادق (ع) در تفسير قول خدا عز و جل (110 سوره كهف): «هر كه اميدوار لقاء پروردگارش باشد پس بايد كار خوب كند و شريك نكند در عبادت پروردگارش احدى را» فرمود: مردى است كار ثوابى مى‏كند ولى مقصود او رضاى خدا نيست و همانا مى‏خواهد نزد مردم خوب شمرده شود، دوست دارد كه مردم آن را بشنوند، اين است كه در عبادت پروردگار خود شريك گرفته، سپس فرمود:

هرگز هيچ بنده‏اى نيست كه نهانى كار خيرى كند و روزگار بگذرد تا اينكه خدا كار خير او را آشكار سازد، و هيچ بنده‏اى نيست كه كار بدى در نهانى كند و روزگار بگذرد تا آنكه خدا كار بد او را آشكار سازد.پ 5- از محمد بن عرفه، گفت كه: امام رضا (ع) به من فرمود:

واى بر تو أى پسر عرفه! كار كنيد نه براى خودنمائى و شهرت، زيرا هر كه براى جز خدا كارى كند، خدايش بدان كسى واگذارد كه براى او كار كرده است، واى بر تو! هيچ كس كارى نكند جز آنكه خدا عوضِ كارش را به او برگرداند، اگر خوب باشد خوب، و اگر بد باشد بد.پ 6- از عمر بن يزيد، گويد: من با امام صادق (ع) شام مى‏خوردم كه اين آيه را خواند (14 سوره قيامه): «بلكه انسان بر خود

 

بينا است (15) و گرچه هر عذرى هم براى كار خود بتراشد» اى ابا حفص! انسان چه مى‏كند كه به خداى عز و جل تقرّب مى‏جويد به خلاف آنچه خداوند تعالى از دل او مى‏داند، راستى رسول خدا (ص) مى‏فرمود: هر كه نيّتى در دل نهان دارد، خدا جامه‏اى همرنگ آن به وى بپوشد (يعنى آن نيّت را در ظاهرِ حال او منعكس كند) اگر خوب است خوب، و اگر بد است بد.پ 7- از امام صادق (ع) كه مى‏فرمود:

راستى فرشته كردار بنده را دلشاد از آن بالا برد و چون حسناتش را بالا برد، خداى عز و جل مى‏فرمايد: آنها را در دفتر بد كرداران ثبت كنيد براى آنكه در اين اعمال، قصد رضاى مرا نداشته.پ 8- امير المؤمنين (ع) فرمود:

رياكار و خودنما سه نشانى دارد: هنگامى كه در برابر مردم باشد، نشاط به عبادت دارد، و چون تنها است كسل و تنبل است، و دوست دارد در هر كارش او را ستايش كنند (و به او آفرين گويند).پ 9- از على بن سالم، گويد: شنيدم امام صادق (ع) مى‏فرمود:

خدا عز و جل مى‏فرمايد:

من بهتر شريكم، هر كه با من ديگرى را شريك كند در كارى كه مى‏كند، از او نپذيرم (و همه را به آن شريك واگذارم) جز همانچه خالص براى من باشد.پ 10- امام صادق (ع) فرمود:

هر كه به مردم وانمايد آنچه را خدا دوست مى‏دارد و با خدا در

 

نهانى بدان چه بد مى‏دارد مبارزه كند، خدا را ملاقات كند در حالى كه او را دشمن دارد.پ 11- امام صادق (ع) فرمود:

چه كار مى‏كند آنكه را از شماها كار خويش را فاش مى‏كند و كردار بدش را نهان مى‏سازد، آيا به خود بر نمى‏گردد و حساب خود را نمى‏كند تا بداند كه نبايد چنين باشد با اينكه خدا عز و جل مى‏فرمايد (14 سوره قيامه): «بلكه انسان به خود بينا است» راستى هر گاه نهان درست شد، آشكار و عيان نيرومند است.پ 12- امام صادق (ع) فرمود:

هيچ بنده نيست كه در نهانى، كار خير كند جز اينكه روزگارى نگذرد تا خدا كار خير او را آشكار كند، و هيچ بنده نيست كه در نهانى، كار بد كند جز اينكه روزگارى بگذرد تا خدا كار بد او را آشكار سازد.پ 13- از امام صادق (ع)، فرمود:

هر كه در كار اندكى از خود، رضاى خدا عز و جل را جويد، خداوند آن را بيش از آنچه خواهد بسيار كند، و هر كه به خاطر رضاى مردم كار بسيارى كند و خود را به رنج اندازد و بى‏خوابى كشد، خدا عز و جل نخواهد جز آنكه آن را در چشم هر كس شنود،

 

كم جلوه دهد.پ 14- از امام صادق (ع) كه رسول خدا (ص) فرمود:

زود است كه دورانى براى مردم آيد كه باطنشان بد گردد و ظاهرشان خوب شود، براى طمع دنيا، آنچه را نزد پروردگار آنها است، به كار خود نجويند، دين‏داريشان خودنمائى باشد، از روى ترس از خدا نباشد، خدا همه را به كيفر كردارشان بگيرد، و چون غريقى او را بخوانند و براى آنها اجابت نكند.پ 15- از عمر بن يزيد، گويد: من با امام صادق (ع) شام مى‏خوردم كه اين آيه را خواند (14 سوره قيامه): «بلكه انسان به خود بينا است اگر چه عذرهائى بياورد» اى ابا حفص! انسان چه مى‏كند كه در كارهاى خود پيش مردم عذرهائى مى‏تراشد به خلاف آنچه خدا از حال او مى‏داند، راستى رسول خدا (ص) مى‏فرمود: هر كه نهانى در نهاد خود دارد، خدايش چون ردائى آن را در بر او بيارايد و آشكار سازد، اگر خوب است خوب، و اگر بد است بد.پ 16- از امام صادق (ع)، فرمود:

نگهدارى از كار خير، از خودِ كارِ خير سخت‏تر است، (راوى) گفت: نگهدارى از عمل چيست؟ فرمود: مردى صله‏اى مى‏كند و خرجى در راه خداى يگانه و بى‏شريك مى‏نمايد و ثواب كار خير در نهانى براى او نوشته مى‏شود، سپس آن را ياد آورى مى‏كند و اظهار مى‏نمايد و از دفتر كار خير نهانى، محو مى‏شود و در دفتر كار خير عيانى نوشته مى‏شود، و باز آن را يادآورى مى‏كند و اظهار مى‏دارد

 

و يك عملِ رياء و خودنمائى براى او نوشته مى‏شود.پ 17- از امام صادق (ع) كه امير المؤمنين (ع) فرمود:

 

از خدا چنان بترسيد كه محض عذرخواهى نباشد، و براى رضاى خدا كار كنيد بى‏خودنمائى و قصد شهرت، زيرا هر كه براى خاطر جز خدا كارى كند، خدا او را به عمل او واگذار كند.پ 18- زراره گويد: به امام باقر (ع) گفتم: مردى كار خيرى مى‏كند و ديگرى او را مى‏بيند و اين صاحب كار از اطلاع آن شخصِ ديگر شاد مى‏شود؟ فرمود: عيب ندارد، كسى نيست مگر اينكه دوست مى‏دارد كه ميان مردم براى او كار خوبى ظاهر شود، به شرط اينكه سبب اقدام به اين كارِ خير صرف خودنمائى و جلب توجّهِ مردم نباشد.