باب صله رحم

پ‏1- از جميل بن دراج، گويد: از امام صادق (ع) پرسيدم از قول خدا عز و جل (2 سوره نساء): «و بپرهيز از خدائى كه باز خواست شما به واسطه او است و هم به واسطه ارحام، زيرا خدا بر شما ديده بان است» گويد: در پاسخ فرمود: مقصود ارحام: عموم مردم است، زيرا خدا عز و جل دستور داده است به صله آن و احترام آن، آيا نبينى كه آن را با خود مقرون كرده است.پ 2- فرمود:

مردى نزد پيغمبر (ص) آمد و گفت: يا رسول اللَّه، خاندان من نخواهند جز جهش بر من و ناسپاسى و دشنامم را، من آنها را ترك كنم و از آنها چشم‏پوشى كنم؟ فرمود: در اين صورت خدا همه شماها را ترك گويد، عرض كرد: پس چه كنم؟

فرمود: با هر كه از تو بريد پيوست باش و به هر كه از تو دريغ كرد عطا كن و از هر كه به تو ستم كرد درگذر، چون چنين كردى از جانب خدا براى تو بر سزاى آنان پشتيبانى باشد.پ 3- امام رضا (ع) فرمود:

مردى صله رحم كند و از عمرش سه سال مانده باشد، خدا آن را سى سال سازد، خدا هر چه خواهد كند.

 

پ‏4- امام باقر (ع) فرمود:

صله ارحام عمل را پاك و پر ثواب‏تر كند و اموال را فزايد و دفع بلا كند و حساب را آسان كند و مرگ را پس اندازد.پ 5- رسول خدا (ص) فرمود:

به حاضر و غائب امتم تا آنها كه در پشت مردان و رحم زنانند تا قيامت سفارش مى‏كنم كه صله رحم كنند و اگر چه تا يك سال راه از او دور باشد، زيرا اين كار از ديانت است.پ 6- از امام صادق (ع) كه فرمود:

صله ارحام خلق را خوش كند و دست را باز كند و ذات را پاكيزه كند و روزى را بيفزايد و مرگ را پس اندازد.پ 7- مى‏فرمود:

به راستى رحم به عرش آويخته و مى‏گويد: بار خدايا پيوست كن هر كه مرا پيوندد و ببر از هر كه مرا قطع كند و اين رحم آل محمد است و همان است خدا عز و جل فرمايد (27 سوره رعد): «آن كسانى كه به پيوندند آنچه را خدا فرمان داده پيوسته شود» و رحم هر خويشاوندى است.

 

پ‏8- فرمود:

نخست سخنگوى اعضاء تن در روز قيامت رحم است، گويد:

پروردگارا هر كه مرا در دنيا پيوسته امروز تو با او پيوند و هر كه مرا قطع كرده امروز تو از او ببر.پ 9- از امام رضا (ع) كه امام صادق (ع) فرمود:

صله رحم كن و لو به يك جرعه آب باشد و بهتر چيزى كه با آن صله رحم شود جلوگيرى از آزار او است، صله رحم مرگ را پس اندازد و دوستى خانواده آورد.پ 10- از امام باقر (ع) كه:

رحم روز قيامت به عرش آويزان است و مى‏گويد: بار خدايا هر كه مرا پيوسته با او پيوند و هر كه مرا قطع كرده از او ببر.پ 11- رسول خدا (ص) مى‏فرمود:

دو كناره صراط در روز قيامت، رحم است و امانت، چون صله رحم كن و امانت پرداز بدان گذرد، به بهشت رسد چون خيانت كار در امانت و قطع‏كننده رحم بدان گذرد با آن هيچ كارى بدو سود ندهد و صراط او را در دوزخ واژگون كند.

 

پ‏12- از امام باقر (ع)، فرمود:

صله رحم خوش خلقى آورد، و دست را باز كند و ذات را پاك كند و روزى را بيفزايد و مرگ را پس اندازد.پ 13- فرمود:

صله رحم كارها را پاك و فزون كند و بلا را بگرداند و اموال را بيفزايد و عمر را بلند كند و روزى را فراوان كند و نزد خانواده محبوبيت آورد، بايد تقوى از خدا پيشه كند و صله رحم نمايد.پ 14- از امام صادق (ع) كه فرمود:

صله رحم و خوش همسايگى خانه‏ها را آباد كنند و عمرها را بيفزايد.پ 15- رسول خدا (ص) فرمود:

شتابانترين خيرها در ثواب، صله رحم است.پ 16- از امام صادق (ع) كه رسول خدا (ص) فرمود:

هر كه را پس افتادن مرگ و فزودن روزى خوش آيد بايد صله‏

 

رحم كند.پ 17- امام صادق (ع) فرمود:

ما ندانيم چيزى در عمر فزايد جز صله رحم تا اين كه مردى را سه سال عمر مانده و چون بسيار رحم پرور است خدا سى سال به عمرش افزايد و آن را سى و سه سال سازد و بسا مردى كه سى و سه سال عمر دارد و قاطع رحم است (و رحم‏كش است) خدا سى سال از عمرش بكاهد و آن را سه سال سازد.پ 18- از امام باقر (ع) كه چون امير المؤمنين (ع) بيرون شد و آهنگ بصره داشت در ربذه (محلى است نزديك مدينه و مدفن ابى ذر غفارى است) فرود آمد و مردى از تيره محارب نزد او آمد و گفت: اى امير المؤمنين (ع) من در تيره خودم وجهى به عهده گرفتم (از بابت ديه يا غرامت جنگ و مانند آن) و من از هر دسته آنها درخواست همراهى و كمك كردم زبان رد و سرزنش به من گشودند، به آنها بفرما مرا كمك دهند و به همراهى من تشويق كن، فرمود:

كجايند؟ فرمود: اينها كه مى‏بينى يك دسته از آنهايند، گويد: شتر خود را به حركت آورد و او هم مانند شتر مرغى جست و خيز زد و برخى اصحاب آن حضرت به دنبال او جست و خيز كردند و شتر آن حضرت به سختى و كندى به محل آن قوم رسيد و امام خود را

 

بدانها رسانيد و بر آنها سلام كرد و پرسيد براى چه از همراهى صاحب خود دريغ دارند؟ آنها از روى شكايت كردند و او هم از آنها شكايت كرد، امير المؤمنين (ع) فرمود: بايد هر مردى با عشيره خود پيوست داشته باشد و به آنها رسيدگى كند، زيرا آنها به احسان و مال سزاوارترند و هر عشيره بايد به برادر خود پيوست و رسيدگى كند اگر روزگارش به زمين زد و دنيا به او پشت كرد، زيرا آنها كه با هم صله كنند و به همديگر بخشش كنند اجر دارند و آنها كه از هم ببرند و به هم پشت كنند گنه‏كارند، فرمود: سپس پاكش خود را سر داد و فرمود: خَلِّ.پ 19- امير المؤمنين (ع) فرمود:

نبايد مرد از عشيره خود رو گردان باشد و اگر چه ثروتمند و داراى فرزند باشد و نه از كرامت آنها و نه از دفاع‏شان با دست و زبان‏شان، آنان از همه مردم سخت‏تر گرد او باشند و پشت او را دارند و از همه به او مهرورزتر و از همه پريشانى او را فراهم‏كن‏ترند، اگر به او مصيبتى رسد و يا بدى به او رخ دهد، هر كس يك دست از عشيره خود بندد همانا يك دست از آنها بسته و دستهاى بسيارى از يارى او بسته شده است و هر كه دور و وريهاى خود را (از خاندان و خادمان و فرزندان) خوش خوى و نرم‏گوى بار آورد (هر كه اطرافيانش خوش‏خو و نرم گو باشند خ ل) دوستش از او مهر بيند، هر كه چون دارد دست به احسان گشايد خدايش در دنيا عوض دهد و در آخرت چند برابر به او دهد، نام نيكو كه از مردى بماند خداوندش بهتر دارد از مالى كه خود خورد يا به ارث گذارد، مبادا يكى از شماها تكبر فزايد و بزرگى كند و از عشيره و تبار خود دورى‏

 

گزيند، گرچه مال فراوان دارد، مبادا يكى از شماها از برادر (دينى و هم نوع) خود كناره كند و دورى ورزد كه از او پذيرائى نديده و از مال دنيا دست تنگ است، مبادا يكى از شماها از اين نكته غفلت كند كه چون خويشاوند او حاجتمند است حاجت او را روا كند بدان چه كه اگرش نگهدارد سودى ندارد و اگرش از دست بدهد به او زيانى نرسد (يعنى به چيزى كه از مورد حاجت خودش فزون است). 20- از سليمان بن هلال، گويد: به امام صادق (ع) گفتم كه: آل فلان نسبت به همديگر نيكى كنند و صله رحم كنند.

فرمود: در اين صورت مالشان فزون گردد و خودشان هم بيفزايند و هميشه چنين باشند تا با هم قطع رحم كنند و از هم ببرند، در اين صورت بركت از آنها برداشته شود.پ 21- رسول خدا (ص) فرمود:

به راستى مردمى نابكارند و خوب نيستند و صله رحم كنند پس مالشان بركت كند و عمرشان دراز شود پس چطور باشد اگر كه خوش‏كردار و نيكوكار باشند؟پ 22- امير المؤمنين (ع) فرمود:

صله رحم كنيد گرچه باسلامى باشد، خداى تبارك و تعالى مى‏فرمايد (2 سوره نساء): «بپرهيزيد نسبت به خدائى كه از او بازخواست شويد و نسبت به ارحام* زيرا خداوند به شما ديده‏بان است».

 

پ‏23- از صفوان جمال، گويد: ميان امام صادق (ع) و عبد اللَّه بن الحسن گفتگوئى درگرفت تا به جنجالى كشيد و مردم گرد آنها جمع شدند و شب هنگام بدين وضع از هم جدا شدند و من بامدادان پى كارى بيرون شدم و به ناگاه ديدم امام صادق (ع) بر در خانه عبد اللَّه بن الحسن است و مى‏فرمايد: اى كنيزك، به ابى محمد (كنيه عبد الله است) بگو بيرون آيد، گويد: بيرون آمد و گفت:

يا ابا عبد اللَّه، براى چه در اين بامداد بيرون آمدى؟ در پاسخ فرمود:

من ديشب آيه‏اى از قرآن خدا عز و جل را خواندم و مرا پريشان كرد، گفت: آن آيه چه بود؟ فرمود: قول خدا عز و جل (21 سوره رعد):

 «آن كسانى كه پيوست كنند آنچه را خدا فرمان داده كه پيوست شود و از پروردگار خود بترسند و از بدحسابى بيم دارند» در پاسخ گفت: راست فرمودى، گويا من اين آيه از قرآن را هرگز نخوانده‏ام پس همديگر را در آغوش كشيدند و گريستند.پ 24- از عبد اللَّه بن سنان، گويد: به امام صادق (ع) گفتم: به راستى براى من عموزاده‏اى است كه با او پيوندم و او از من ببرد، با او پيوندم و او از من ببرد، تا قصد كردم در برابر قطع رحم او قطع رحم كنم و از او پيوند خود را ببرم آيا به من اجازه بريدن از او را مى‏دهى؟ فرمود: به راستى كه هر گاه تو با او پيوندى و او از تو ببرد خدا عز و جل به شما هر دو پيوندد و اگر تو از او ببرى و او هم از تو ببرد، خدا هم از هر دوى شما ببرد.پ 25- از داود بن فرقد، گويد: امام صادق (ع) فرمود:

 

به من كه در حقيقت من دوست دارم خود را در باره رعايت خويشم رام كنم و پيش دستى كنم نسبت به خاندانم و با آنها صله رحم كنم پيش از آنكه از من بى‏نياز شوند.پ 26- از امام رضا (ع) كه فرمود:

به راستى رحم آل محمد كه امامند (ع) به عرش آويخته و مى‏گويد: بار خدايا پيوست باش با هر كه به من پيوندد و ببر از هر كه از من مى‏برد سپس اين وضعيت بعد از آن در رحم و خويشى با مؤمنان هم جارى است سپس اين آيه را خواند (2 سوره نساء):

 «و بپرهيزيد نسبت به خدائى كه از او بازخواست شويد و نسبت به ارحام».پ 27- از عمر بن يزيد، گويد: از امام صادق (ع) پرسيدم از قول خدا عز و جل (21 سوره رعد): «آن كسانى كه به پيوندند آنچه را كه خدا دستور داده پيوسته شود» در پاسخ فرمود: خويشان تواند.پ 28- از عمر بن يزيد، گويد: به امام صادق (ع) گفتم: (21 سوره رعد): «آن كسانى كه به پيوندند آنچه خدا دستور داده كه پيوست شود» فرمود: در باره خويش آل محمد (ص) نازل شده و نسبت به خويشان تو هم مى‏باشد، سپس فرمود: مبادا تو از كسانى كه در باره هر چيزى گويند كه: نسبت به خصوص مورد است.پ 29- امام زين العابدين (ع) فرمود كه:

رسول خدا (ص) فرموده: هر كه دوست دارد خدا عمرش را

 

دراز كند و روزيش را وسعت دهد، بايد صله رحم كند، زيرا رحم را در روز قيامت زبان تيز و برائى است، مى‏گويد: پروردگارا پيوست كن با كسى كه مرا پيوسته و ببر از كسى كه مرا بريده است، مردى در روش خوبى ديده شود و چون رحم آيد راه او را ببرد و او را به پست‏ترين قعر دوزخ افكند.پ 30- از جهم بن حميد، گويد: به امام صادق (ع) گفتم: من خويشانى دارم كه هم مذهبم نيستند، آيا حقّى بر من دارند؟

فرمود: آرى حق را چيزى نمى‏برد و هر گاه با تو مذهب باشند، دو حق دارند، حق خويشى و حق مسلمانى.پ 31- امام صادق (ع) مى‏فرمود:

به راستى صله رحم و احسان حساب را آسان كنند و از گناهان نگه دارند، با خويشان خود صله رحم كنيد و به برادران خود احسان كنيد و لو به سلام كردن خوب و جواب دادن خوب باشد.پ 32- فرمود كه:

صله رحم روز قيامت حساب را آسان كند و آن عمر را دراز كند و از مرگ بد حفظ كند و صدقه دادن در شب خشم خدا را خاموش كند.

 

پ‏33- فرمود (ع):

 

به راستى صله رحم كردارها را پاك نمايد و به اموال بركت افزايد و حساب را آسان كند و بلا را به گرداند و در روزى بيفزايد.