باب چهل و سوم در بيان هر قسم خواب و آنچه از آنها مستحب است و آداب آن و درمان كسى كه در خواب هراس ميكند

اخبار باب‏

پ‏1- خصال: در اربعمائه امير المؤمنين (ع) فرمود: كسى بر سر راه نخوابد و فرمود:

كسى دمر نخوابد و اگرش چنين خوابيد بيدارش كنيد و او را وانگذاريدپ و فرمود: هر گاه كسى از شما خواهد بخوابد دست راستش را زير گونه راستش نهد چون نداند بيدار مى‏شود يا نه.پ 2- علل الشرائع: تا پيغمبر (ص) فرمود: چون يكى از شما به بسترش رود گوشه جامه‏اش را روى آن بكشد زيرا نميداند چه بر آن پديد شده سپس گويد: بار خدايا اگر جانم را نگذاشتى در خوابم آن را بيامرز و اگرش رها كردى آن را حفظ كن با هر چه بنده‏هاى خوبت را حفظ كنى.پ 3- قرب الاسناد: از پيغمبر (ص) (نزديك به مضمون شماره دو را آورده).پ 4- خصال: در خبر شامى كه از امير مؤمنان (ع) پرسيد خواب چند قسم است؟ فرمود:

چهار قسم پيغمبران بر پشت خوابند و چشمشان نخوابد و در انتظار وحى پروردگارشان باشند عز و جل، و مؤمن بر پهلوى راست برابر قبله خوابد، و شاهان و فرزندانشان بر پهلوى چپ تا خوراكشان گوارا باشد، و ابليس و برادرانش و هر ديوانه و آفت‏زده بر رو خوابند با شكم‏

 

پ‏5- همان: تا امام كاظم (ع) كه رسول خدا (ص) سه تا را لعن كرده: آنكه توشه خود را تنها خورد (و بهمسفرانش ندهد) و آن سوارى كه در هامون تنها رود، و آنكه در خانه‏اى تنها بخوابد.پ 6- همان در وصيت پيغمبر (ص) بعلى (ع) است كه اى على بر سه كس بيم ديوانگى است: آنكه ميان گورها بريند، و آنكه با يك پا پوش راه رود، و مردى كه تنها بخوابد.پ 7- همان: تا پيغمبر (ص) فرمود: خدا بد دارد خوابيدن روى بام بى‏ديواره را و فرمود: هر كه بر آن بخوابد در پناه نباشد، و بد داشت كسى در خانه تنها بخوابد.پ 8- همان: تا امير مؤمنان (ع) كه بفرزندش حسن فرمود: پسر جانم بتو چهار دستور نياموزم كه از پزشكت بى‏نياز كند گفت: چرا يا امير المؤمنين، فرمود: بر خوراك منشين جز كه گرسنه باشى، و از خوردن وامكش جز كه آن را بخواهى، و خوب بجو، و چون خواهى بخوابى سر خلاء برو و اگر اينها را بكار بندى از طب بى‏نياز گردى.پ 9- امالى صدوق: در خبر مناهى است از پيغمبر (ص) كه فرمود: كسى از شما با دست آلوده نخوابد و اگر بخوابد و شيطانزده شود جز خود را ملامت نكند.پ 10- عيون: تا رسول خدا (ص) كه فرمود: كودكان خود را از آلودگى غذا بشوئيد كه شيطان آن را ببويد و كودك هراس كند و دو فرشته نويسنده از آن آزار كشند.

علل الشرائع: تا امير مؤمنان (ع) (مانندش را آورده).پ 11- محاسن: تا رسول خدا (ص) فرمود: آنكه در خانه تنها بخوابد، و آنكه تنها سفر كند دو شيطانند، و دو تا هم آسيب رسند و سه تا آرامش و انسانيت.پ 12- همان: تا عيص كه از امام ششم (ع) پرسيدم از خوابيدن بر بام بى‏ديواره؟ فرمود پيغمبر (ص) از آن نهى كرده پرسيدمش از ديواره سه جانب؟ فرمود: نه مگر در چهار جانب گفتمش بلندى ديوار چند باشد؟ فرمود: كوتاه‏ترش نيم زرع يا يك وجب است.پ 13- همان: تا امام ششم (ع) كه رسول خدا (ص) نهى كرده از شب خوابيدن در بام بى‏ديواره.پ 14- همان: تا امام ششم (ع) كه بد داشت مرد بر بام بى‏ديواره بخوابد در شب و مرد و زن در اين باره برابرند.پ 15- همان: تا امام ششم (ع) كه بد داشت شب خوابيدن در بام را تنها يا بر بام بى‏ديواره و مرد و زن برابرند. 16- همان: تا امام ششم (ع) در بامى كه شب بر آن خوابند بى‏ديواره؟ بلندى ديواره‏

 

تا دو زراع بس است.پ 17- همان: تا رسول خدا (ص) كه فرمود: هر كه بر بام بى‏ديواره بخوابد در شب و آزارى باو رسد جز خود را ملامت نكند.پ 18- امام صادق (ع) فرمود: بخواب چون عابدان نه چون غافلان زيرا عابدان زيرك براى رفع خستگى ميخوابند و اما غافلان براى خوشى بخوابند، رسول خدا (ص) فرمود: چشمم بخواب است نه دلم، خوابت بقصد سبك كردن كار فرشته‏هايت باشد و كنار بودن از شهواتت، و بدان خود را آزمون كن كه بدانى درمانده و سستى و بر چيزى توانا نيستى از حركت و سكون خود جز بحكم خدا و تقديرش زيرا خواب برادر مرگ است و آن را نشانه مرگ شمار كه بيدارى ندارد و برگرد باصلاح هر چه از دستت رفته، و هر كه بخوابد از انجام واجبى يا سنتى يا مستحبى كه بدان از او فوت شوند آن خواب غافلان است و زيانكاران و صاحبش زيانمند است و هر كه پس از انجام هر واجب و سنت و اداء حقوق واجبه بخوابد آن خواب پسنديده باشد.

و راستى كه من براى هر كه از مردم اين زمان كه اين امور را انجام دهند چيزى سالمتر از خواب نميدانم زيرا مردم دين و خودسازى را رها كردند و بچپ‏گرائى زدند و آدمى با كوشش تواند نگويد ولى چگونه تواند نشنود مگر كه يك وسيله و خواب آنست، خدا عز و جل فرموده (36 سوره اسرى) راستى كه گوش و چشم و دل همه مسئوليت دارند و پرخوابى هم با اين همه آفاتى دارد و از پر نوشى زايد و آن هم از پرخورى و اين هر دو آدمى را سنگين كنند و دل را سخت كنند و از فكر و خشوع باز دارند.

خوابت را بگزار براى واپسين عمرت و خدا را با دل و زبان ياد كن و بترس از اينكه براز دلت آگاه است و دل بده بنماز خواندن كه چون بيدار شوى شيطانت گويد: شب دراز است و مقصودش از دست رفتن وقت مناجات و راز و نياز با پروردگار تو است، از استغفار در هر سحر غفلت مكن كه خداجويان شيفته آنند.پ 19- طب الائمه: تا اينكه امام ششم (ع) در پاسخ يكى از دوستانش كه از او پرسيده بود يا ابن رسول الله من دختركى دارم كه بر او نگرانم زيرا در شبانه روز بسيار هراس كند و اگر بشود دعاى حفظ بر او كنيد آن حضرت بر او دعا كرده و فرمود: او را بخون گرفتن وادار كه از آن بهره برد.پ 20- همان: تا امام ششم (ع) كه مردى بآن حضرت گفت: يا ابن رسول الله دخترى دارم كه در خواب پر هراس كند و بسا بدحال شود و آرام نگيرد، و بازويش بى‏حركت شود، يك‏

 

 

پزشكى او را ديده و گفته، جن‏زده است و درمانى ندارد، فرمود: با خون گرفتن او را خنك كن و آب شبت پخته را با عسل سه روز باو بنوشان (راوى گويد) چنين كردم و باذن خدا عز و جل خوب شد.پ 21- دعوات راوندى: بروايت ابن بابويه از احمد بن اسحاق وكيل قمى (رضي الله عنه) گفت نزد امام يازدهم رفتم و گفتم قربانت من در اندوهم از آنچه بمن ميرسد و ميخواستم آن را از پدرت بپرسم و موفق نشدم فرمود: چه باشد؟ گفتم: اى آقايم از پدرانت (ع) بما روايت رسيده كه خواب پيمبران بر پشت خوابيدنست و خواب مؤمنان بر پهلوى راست و خواب منافقان بر پهلوى چپ و خواب شياطين بر رو فرمود: چنين است، گفتم: اى آقايم من ميكوشم بر پهلوى راستم بخوابم و نميشود و خوابم نمى‏برد، ساعتى خاموش ماند و آنگاه فرمود: اى احمد نزديك من بيا، و نزديكش شدم، فرمود: اى احمد دستت را زير جامه‏ات ببر و بردم، و آن حضرت دستش را از زير جامه خود بدر آورد و زير جامه‏ام برد و دست راستش را بر پهلوى چپم كشيد و دست چپش را بر پهلوى راستم تا سه بار، احمد گفت از آن روز ديگر بر پهلوى چپ نميتوانم بخوابم.پ و امام صادق (ع) فرمود: چون به بسترت جا كردى بينديش در شكمت چه دارى، و آن روز چه بدست آوردى، و بياد آور كه تو خواهى مرد و تو را معادى خواهد بود.