حزم و احتياط در كارها

پ‏1- عبد العظيم حسنى از امام جواد عليه السّلام روايت مى‏كند كه امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: اگر قبل از شروع هر كارى در آن دقت كنى از پشيمانى ايمن خواهى شد.پ 2- ابو ذر غفارى گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: عقلى مانند تدبير و ورعى مانند خوددارى و حسبى مانند حسن خلق نيست.پ 3- ابان بن تغلب گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمود: با ثبات و پايدارى مى‏توان سلامتى را حاصل كرد، و عجله و شتاب پشيمانى مى‏آورد، كسى كه در غير وقت خود كارى را شروع كند مانند اين است كه در غير موقع خود بالغ شده باشد.پ 4- ابن صدقه از امام صادق عليه السّلام و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مى‏كند كه مردى نزد رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله آمد و عرض كرد: يا رسول اللَّه مرا وصيت كنيد، رسول خدا فرمودند اگر شما را وصيت كنم به سخنان من گوش خواهيد داد.

رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله اين سخن را سه بار تكرار كردند و او هم پاسخ مساعد داد پيامبر فرمود: وصيت من به شما آنست هر گاه خواستيد كارى انجام دهيد در پايان آن مطالعه و دقت كنيد اگر عاقبت او نيك بود انجام بده، و اگر بد بود تركش كن.پ 5- يكى از وصيت‏هاى امير المؤمنين عليه السّلام در هنگام وفات اين بود كه فرمود:

شما را نهى مى‏كنم كه در گفتار و كردار شتاب نداشته باشيد.پ 6- سليمان جعفرى از امام رضا عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:

چند خصلت را از كلاغ ياد بگيريد، جفت‏گيرى در نهان، در بامداد به طلب روزى رفتن، احتياط و عدم سرعت و شتاب.پ 7- امير المؤمنين در وصيت خود فرمودند: اى پسر من عاقل بايد در كارهاى خود دقت كند و زبانش را نگهدارد، و مردم زمانش را بشناسد.

 

پ‏8- على عليه السّلام فرمودند: احتياط از هوش و زرنگى بشمار مى‏رود.پ 9- از امير المؤمنين عليه السّلام سؤال شد حزم چيست فرمودند: منتظر فرصت بودن و تا آنجا كه امكان دارد در كارها شتاب نمودن.پ 10- يحيى بن عمران حلبى گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمود: هفت چيز اعمال آدمى را فاسد مى‏كنند، نخست مرد حليم و بردبارى كه داراى علم زيادى مى‏باشد ولى گمنام در ميان مردم زندگى مى‏كند و كسى او را به عنوان عالم نمى‏شناسد.

دوم حكيمى كه در برابر هر كذاب زشتكارى كارهاى خود را محكم و روبراه مى‏كند و خود را از حوادث و پيش آمدها نگه ميدارد، سوم كسى كه از نقشه‏هاى پليدان و مكاران خود را محفوظ مى‏دارد چهارم بزرگى كه تندخو و بد اخلاق باشد و رحمى در دل او نباشد.

پنجم مادرى كه فرزندى از نكاح مخفى آورده و آن فرزند را مخفى ندارد، و آن را آشكارا فرزند خود بداند، ششم كسى كه به سرعت و شتاب و بدون درنگ برادران خود را سرزنش كند، و هفتم آن كس كه با برادر خود مجادله نمايد و با وى خصومت و دشمنى كند.پ 11- زراره گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: مردم از عجله و شتاب هلاك شدند اگر مردم شتاب نمى‏كردند هلاك نمى‏شدند.پ 12- ابو نعمان از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:

آهسته حركت كردن از طرف خداوند است، و شتاب از شيطان مى‏باشد.پ 13- امام رضا عليه السّلام فرمود: هر كس كارى را از راهش شروع كند لغزش پيدا نخواهد كرد، و اگر هم لغزش پيدا كرد راه فرار را پيدا نخواهد كرد.پ امام جواد عليه السّلام فرمود: با آهستگى حركت كن موفق خواهى شد.پ فرمود: هر كس راه ورود كارها را نشناسد راه خروج را پيدا نمى‏كند.پ فرمود: هر كس قبل از آزمايش اطمينان پيدا كند خود را در معرض هلاكت قرار داده و در پايان كار گرفتار مشقت خواهد شد.

 

پ‏فرمود: هر كس آرامش را از دست بدهد و سكون نداشته باشد ناملايماتى به او خواهد رسيد.پ 14- على عليه السّلام فرمود: پيروزى با احتياط بدست مى‏آيد، و احتياط هم با نظريات روشن فراهم مى‏گردد، و آراء و نظريات هم با حفظ اسرار حاصل مى‏شوند.پ على عليه السّلام فرمود: لجاجت فكر و نظر آدمى را ضعيف مى‏سازدپ و فرمودند:

زياده روى پشيمانى مى‏آورد و سلامتى نتيجه احتياط است.پ فرمود: مخالفت رأى آدمى را خراب مى‏كند.فرمود: از علامت كودنى آن است كه قبل از تفكر و امكان عمل شتاب مى‏كند، و يا بعد از اينكه فرصت كار برايش پيش مى‏آيد آهسته حركت مى‏نمايد.پ فرمود: اطمينان به اشخاص قبل از آزمايش نشانه عجز است.پ فرمود: چه خوابهائى در روز كه تصميمات انسان را بر هم مى‏زند.پ فرمود: از سوار شدن بر مركب لجاجت خوددارى كنيد.پ فرمود: قبل از اينكه افسوس بخوريد فرصت‏ها را از دست ندهيد.پ 15- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: قبل از عمل فكر كنيد تا احتياط را از دست ندهيد، هر گاه مطلب برايت روشن شد تصميم بگير. على عليه السّلام فرمود: لجاجت راى را از آدمى مى‏گيرد، و اطمينان قبل از آزمايش خلاف احتياط است، تدبير كار قبل از عمل انسان را از پشيمانى نگه مى‏دارد، و هر كس با تحقيق وارد كارى شد سختى‏ها را تحمل مى‏كند.

هر كس با كارها به مبارزه برخاست به مشكلات گرفتار مى‏گردد اگر تجربه‏ها نبود راه‏ها بر انسان معلوم نمى‏شد، تجربه‏ها به آدميان علم مى‏آموزند، و در سستى و تنبلى و ناتوانايى هلاكت مى‏آيد. رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: هر گاه خواستى كارى انجام دهى در عاقبت آن بيانديش، اگر خير است در آن شتاب كن و اگر شر است دست از آن باز دار. على عليه السّلام فرمودند: هر كس سرزنش پيروزيهاى روزگار را نشناسد از

 

 

تازيانه‏هاى روزگار خود را محافظت نخواهد كرد و از لغزش خود را نگاه نخواهد داشت و گناهى را بزرگى نخواهد شمرد و اگر چه آن گناه بزرگ باشد.