بخش بيست و سوم ائمه عليهم السلام ابرار و متقين و سابقون و مقربين و شيعيان آنها اصحاب يمين و دشمنانشان فجار و اشرار و اصحاب شمالند

پ‏كنز جامع الفوائد: جابر بن يزيد از حضرت باقر عليه السلام در باره آيه:

 «فَسَلامٌ لَكَ مِنْ أَصْحابِ الْيَمِينِ» نقل كرد كه اصحاب يمين شيعه هستند.

خداوند به پيامبرش ميفرمايد: «فَسَلامٌ لَكَ مِنْ أَصْحابِ الْيَمِينِ» يعنى تو از اصحاب يمين در سلامت و آسايشى فرزندانت را نميكشند.پ كنز: محمّد بن مسلم از حضرت باقر عليه السلام ميرساند كه در باره آيه: «وَ أَمَّا إِنْ كانَ مِنْ أَصْحابِ الْيَمِينِ.  فَسَلامٌ لَكَ مِنْ أَصْحابِ الْيَمِينِ» فرمود آنها شيعيان و محبين ما هستند.پ كنز: فضل بن شاذان سند را بحضرت باقر عليه السلام ميرساند كه فرمود خداوند عزيز ميفرمايد هيچ دعاكننده‏اى متوجه درگاه من نشده كه محبوبتر

 

باشد نزد من از آن كسى كه دعا ميكند و از من درخواست مينمايد بحق محمّد و اهل بيتش كلماتى را كه آدم از خداوند تلقى نمود اين بود كه گفت:

 «اللهم انت وليى في نعمتى، و القادر على طلبتى، و قد تعلم حاجتى فاسألك بحق محمّد و آل محمّد الا ما رحمتنى و غفرت زلتى».

خداوند بآدم خطاب نمود: آدم! من ولى نعمت تو هستم و قادر بر انجام درخواستت ميباشم و حاجتت را نيز ميدانم اما چه شد كه از من بحق محمّد و آل او درخواست نمودى؟

عرضكرد: پروردگارا وقتى روح در من دميدى سر بجانب عرش بلند كردم ديدم در اطراف فرش نوشته است: «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ» فهميدم محمّد گرامى- ترين مخلوق نزد تو است آنگاه كه اسماء بر من عرضه شد در ميان گروهى از اصحاب يمين كه از پيش من عبور كردند آل محمّد و پيروان آنها را مشاهده كردم فهميدم آنها مقربترين مردم در نزد تو هستند فرمود: راست گفتى آدم! شيخ طوسى رحمة اللَّه عليه باسناد خود از حضرت باقر و آن جناب از پدر و از جدش نقل كرد كه پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله بعلى عليه السلام فرمود توئى آن كس كه خداوند احتجاج كرد بوسيله تو در ابتداى آفرينش انسانها وقتى كه آنها را بصورت شبح در آورد، بايشان فرمود من پروردگار شما نيستم؟. گفتند چرا. فرمود: محمّد رسول خدا است گفتند: آرى گفت على امير المؤمنين است؟

تمام مردم از روى تكبر و عناد اين مطلب را رد كردند مگر گروه كمى كه بسيار كمند آنها و هم ايشان اصحاب يمين هستند.پ كنز الفوائد: ابو حمزه از حضرت باقر عليه السلام نقل كرد در باره آيه: «إِنَّ الْأَبْرارَ لَفِي نَعِيمٍ،  وَ إِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ» فرمود ابرار ما هستيم و فجار دشمنان ما.پ كنز الفوائد: سعيد بن عثمان خزار گفت از ابو سعيد مدائنى شنيدم ميگفت:

 «كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي عِلِّيِّينَ،  وَ ما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ،  كِتابٌ مَرْقُومٌ» نامه عليين بخير و نيكى رقم يافته، در آن رقم بمحبت محمّد و آل محمّد صلّى اللَّه عليه و آله زده‏اند.

 

پ‏كنز الفوائد: جابر بن عبد اللَّه از پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله در باره آيه: «وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنِيمٍ» نقل كرد فرمود عاليترين آشاميدنى است كه در بهشت وجود دارد كه محمّد آل محمّد صلّى اللَّه عليه و آله از آن مينوشند هم آنها مقربين و سابقون هستند.

رسول اللَّه و على بن ابى طالب و فاطمه و خديجه صلوات اللَّه عليهم و فرزندان آنها كه از نظر ايمان پيروانشان بوده‏اند اين نهر از بلنديهاى قصر بهشتى آنها فرو ميريزد.

و روايت شده از حضرت باقر عليه السلام كه تسنيم بهترين آشاميدنى موجود در بهشت است كه محمّد و آل محمّد از خالص آن مينوشند اما براى اصحاب يمين و ساير ساكنان بهشت مخلوط و آميخته مى‏شود.پ مناقب آل ابى طالب: ج 3 ص 170- محمّد بن حنفيه از حسن بن على عليه السلام نقل كرد كه فرمود هر چه در قرآن مجيد لفظ: «ان الابرار» هست بخدا سوگند جز على بن ابى طالب و فاطمه و من و حسين كسى ديگرى را منظور نكرده‏اند زيرا ما پاكان و نيكان از نظر پدرها و مادرانيم و دلهاى ما شيفته اطاعت خدا و نيكوكارى است و از دنيا و علاقه بآن بيزار است و در تمام فرائض و واجبات خدا را اطاعت نموده‏ايم و بيكتائى او ايمان داريم و پيامبرش را تصديق نموده‏ايم.

حضرت صادق عليه السلام در مورد آيه: «السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ  أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ» فرمود مائيم سابقون و ما هستيم آخرون.

حضرت موسى بن جعفر عليه السلام در باره آيه «كَلَّا إِنَّ كِتابَ الفُجَّارِ لَفِي سِجِّينٍ» فرمود فجار كسانى هستند كه در حق ائمه عليهم السّلام تبهكارى كردند و بر آنها ستم روا داشتند.پ كنز: شيخ طوسى رحمة اللَّه عليه از ابن عباس نقل ميكند كه گفت از پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله در مورد آيه: وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ  أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ پرسيدم فرمود آنها على و شيعه او هستند كه سبقت به بهشت مى‏گيرند و مقرب پيشگاه پروردگارند

 

كه مورد لطف و عنايت او قرار دارند.پ كنز جامع الفوائد: محمّد بن زيد از پدر خود نقل كرد كه از حضرت باقر عليه السلام پرسيدم از آيه: فَأَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ  فَرَوْحٌ وَ رَيْحانٌ وَ جَنَّةُ نَعِيمٍ فرمود: اين آيه در باره امير المؤمنين و ائمه پس از اوست صلوات اللَّه عليهم اجمعين.پ كنز جامع الفوائد: محمّد بن حمران گفت: بحضرت باقر عليه السلام عرضكردم معنى آيه: فَأَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ چيست فرمود: مقربين كسانى هستند كه در نزد امام منزلت و مقامى دارند.

گفتم: اين آيه وَ أَمَّا إِنْ كانَ مِنْ أَصْحابِ الْيَمِينِ فرمود كسانى هستند كه پشتيبان امامت هستند در مورد اين آيه پرسيدم وَ أَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُكَذِّبِينَ الضَّالِّينَ فرمود مكذبين و گمراهان كسانى هستند كه منكر امامند.پ تفسير قمى: 716- از كلبى و او از حضرت باقر عليه السلام در باره آيه كَلَّا إِنَّ كِتابَ الفُجَّارِ لَفِي سِجِّينٍ فرمود: منظور فلانى و فلانى است «وَ ما أَدْراكَ ما سِجِّينٌ» تا «الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ» كسانى كه روز قيامت را منكرند مراد اولى و دومى است.

 «وَ ما يُكَذِّبُ بِهِ إِلَّا كُلُّ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ.  إِذا تُتْلى‏ عَلَيْهِ آياتُنا قالَ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ» تكذيب قيامت نميكند مگر هر ستمگر تبهكار كه وقتى آيات خدا بر آنها خوانده مى‏شود ميگويند: اينها افسانه‏هاى قديمى است منظور اولى و دومى هستند كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم را تكذيب مى‏كردند تا اين قسمت آيه «ثُمَّ يُقالُ هذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ» بعد بآنها گفته مى‏شود اينست همان پيامبرى كه تكذيبش مى‏كرديد.

خطاب به اولى و دومى و پيروان آنها است «كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي عِلِّيِّينَ.  وَ ما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ.  كِتابٌ مَرْقُومٌ.  يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ» تا اين قسمت آيات «عَيْناً يَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ» فرمود منظور پيامبر اكرم و امير المؤمنين و فاطمه و حسن و حسين هستند. «إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا» مجرمين در اين آيه اولى و دومى و پيروان آنهايند «كانُوا مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ.  وَ إِذا مَرُّوا بِهِمْ يَتَغامَزُونَ» كه آنها در مورد

 

پيامبر اكرم چشمك بهم مى‏زدند اين آيات در باره اولى و دومى است.پ تفسير قمى: ابو حمزه از حضرت باقر عليه السلام نقل ميكند كه فرمود خداوند ما را از بالاترين مرتبه عليين آفريد و دلهاى شيعيان ما را از سرشت ما آفريد اما بدنهاى ايشان را از مرتبه‏اى پائين‏تر، دلهايشان هوادار ما است چون از سرشت ما آفريده شده بعد اين آيه را تلاوت نمود: «كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي عِلِّيِّينَ.  وَ ما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ» تا «يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ. يُسْقَوْنَ مِنْ رَحِيقٍ مَخْتُومٍ.  خِتامُهُ مِسْكٌ» فرمود آبى است كه وقتى مؤمن مى‏آشامد بوى مشك از آن استشمام مى‏كند.

حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كس شرابخوارى را براى غير خدا ترك كند خداوند او را از رحيق مختوم مى‏آشاماند عرضكرد يا بن رسول اللَّه هر كه ترك شراب- خوارى براى غير خدا هم بكند؟! فرمود: آرى بخدا قسم اگر براى حفظ جان خويش ترك كند «وَ فِي ذلِكَ فَلْيَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ» بايد در چنين ثواب و پاداشى هر چه بيشتر سبقت بگيرند كه مؤمنين جوياى آن هستند «وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنِيمٍ» فرمود: عالى‏ترين آشاميدنى اهل بهشت است كه از قسمت بالاى قصرهاى بهشتيان بر آنها فرو ميريزد و آن چشمه‏ايست كه مقربين از خالص آن مى‏آشامند و مقربين پيامبر اكرم و خديجه و على بن ابى طالب و بازماندگان آنهايند كه ملحق بايشان مى‏شوند چنانچه در اين آيه مى‏فرمايد: «أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ».

فرمود: مقربين از خالص نهر تسنيم مى‏آشامند، اما بقيه مؤمنين از مخلوط آن.

على بن ابراهيم مى‏گويد: سپس مجرمين را معرفى مى‏كند كه مؤمنين را استهزاء ميكنند و بر آنها مى‏خندند و چشمك ميزنند فرموده است «إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا كانُوا مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ» تا «فَكِهِينَ» فرمود: مسخره ميكنند «وَ إِذا رَأَوْهُمْ» يعنى وقتى مؤمنين آنها را مى‏بينند «قالُوا إِنَّ هؤُلاءِ لَضالُّونَ»

 

مى‏گويند اينهايند گمراهان.

خداوند مى‏فرمايد: «وَ ما أُرْسِلُوا عَلَيْهِمْ حافِظِينَ» سپس مى‏فرمايد «فَالْيَوْمَ» يعنى روز قيامت «الَّذِينَ آمَنُوا مِنَ الْكُفَّارِ يَضْحَكُونَ.  عَلَى الْأَرائِكِ يَنْظُرُونَ  هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ» مؤمنين بكفار مى‏خندند بر تكيه‏گاه‏هاى بهشتى خود تكيه زده‏اند و تماشا ميكنند «هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ ما كانُوا يَفْعَلُونَ» آيا كفار را بسزاى كردارشان رسانيده‏اند.پ كافى: ادريس بن عبد اللَّه از حضرت صادق عليه السلام نقل كرد كه از تفسير آيه «ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ.  قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ» مى‏پرسند چه شد كه شما جهنمى شديد مى‏گويند: ما نمازخوان نبوديم فرمود: منظور اينست كه ما از پيروان ائمه كه در اين آيه اشاره مى‏فرمايد نبوديم «السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ.  أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ» مگر نه اينست كه هر كس زودتر خود را بمحل اجتماع براى اسبدوانى نرساند مردم مصلى باو نمى‏گويند پس منظور از «لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ» يعنى ما از اتباع و پيروان سابقين نبوديم.

توضيح: راغب در مفردات خود مى‏گويد معنى «لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ» يعنى از پيروان پيامبران.پ كنز جامع الفوائد: ابن عباس در باره آيه «أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» آيا قرار ميدهيم كسانى كه ايمان و عمل صالح دارند منظور على و حمزه و عبيده است «كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ» مانند تبهكاران در زمين مراد عتبه و شيبه و وليد است «أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ» يا قرار ميدهيم متقين را يعنى على «كَالْفُجَّارِ» مانند تبهكاران منظور فلانى و ياران او است.پ كنز جامع الفوائد: ابن عباس گفت: سبقت‏گيرندگان سه نفرند:

1- حزقيل مؤمن آل فرعون كه سبقت بسوى موسى گرفت. 2- و حبيب دوست ياسين كه سبقت بسوى عيسى گرفت. 3- و على بن ابى طالب كه سبقت بسوى محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلّم گرفت و هم او بهترين سبقت‏گيرندگان است.

 

 

پ‏كنز الفوائد: سليم بن قيس از حسن بن على عليه السلام از پدر بزرگوارش نقل كرد كه در باره آيه «السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ.  أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ» فرمود من جلوتر از تمام سبقت‏گيرندگان بسوى خدا و پيامبرم و من مقرب‏ترين مقربان خدا و پيامبرم.پ كنز جامع الفوائد: جابر جعفى از حضرت باقر عليه السلام در باره آيه «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهِينَةٌ.  إِلَّا أَصْحابَ الْيَمِينِ» هر كسى در گرو اعمال خويش است بجز اصحاب يمين فرمود: آنها شيعيان ما اهل بيت پيمبرند.پ كنز جامع الفوائد: جابر جعفى از حضرت باقر از آباء گرامش نقل كرد كه پيامبر اكرم بعلى عليه السلام فرمود: يا على آيه «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهِينَةٌ.  إِلَّا أَصْحابَ الْيَمِينِ  فِي جَنَّاتٍ يَتَساءَلُونَ  عَنِ الْمُجْرِمِينَ.  ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ» فرمود مجرمين در آيه كسانى هستند كه منكر ولايت تواند «قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ.  وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ  وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخائِضِينَ» اصحاب يمين بآنها ميگويند: نه بواسطه آنچه ميگوئيد ساكن جهنم نشده‏ايد بگوئيد چه چيز باعث سكونت جهنم براى شما شده ميگويند: «كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ  حَتَّى أَتانَا الْيَقِينُ» ما بيوم الدين تكذيب ميكرديم تا يقين براى ما آمد. اصحاب يمين ميگويند همين موجب جهنمى شدن شما شده، اى شقاوتمندان. يوم الدين همان روز ميثاق است چون منكر شدند و تكذيب ولايت ترا كردند و بر تو ستم روا داشته تكبر ورزيدند.پ توضيح: طبرسى مى‏نويسد: حضرت باقر عليه السلام فرمود: ما و شيعيانمان اصحاب يمين هستيم.