باب صفات ذات‏

1- أبو بصير گويد: از امام صادق (ع) شنيدم مى‏فرمود:

هميشه خداى عز و جل پروردگار ما بوده است و علم ذات او بوده گاهى كه اصلا معلومى نبوده، شنوائى ذاتش بوده آن گاه كه مسموعى وجود نداشته، ديدن ذاتش بوده آن گاه كه ديده شده‏

 

نبوده، قدرت ذاتش بوده و مقدورى نبوده و چون اشياء را پديد آورد و معلومى تحقق يافت، علم او تعلق به معلوم يافت و شنوائى او تعلق به مسموع يافت و ديد او تعلق به ديده شده يافت و قدرتش بر مقدور. گويد: گفتم پس هميشه خدا در حركت بوده است؟ فرمود:

برتر است خدا از آن، زيرا حركت صفتى است كه با فعل پديد شود، گويد: گفتم خدا هميشه متكلم بوده؟ گويد: فرمود: به راستى كلام صفت پديدارشده‏اى است ولى ازلى نيست و خداى عز و جل بوده است و متكلم نبوده. 2- محمد بن مسلم گويد: از امام باقر (ع) شنيدم مى‏فرمود:

خداى عز و جل بود و چيز ديگرى با او نبود و هميشه دانا بود بدان چه خواهد بود و دانش او بدان پيش از بودنش مانند دانش او باشد بدان پس از بودنش. 3- كاهلى گويد: به ابو الحسن (ع) در ضمن دعائى نوشتم:

الحمد الله منتهى علمه حمد از آن خداست تا نهايت دانشش، به من نوشت: مبادا بگوئى نهايت دانشش، براى علم او نهايتى نيست ولى بگو نهايت رضايتش. 4- از ايوب بن نوح است كه به ابو الحسن (ع) نوشت و از او پرسيد از خداى عز و جل كه آيا مى‏دانست همه چيز را پيش از آنكه همه چيز را بيافريند و هستى به آنها دهد يا آن را نمى‏دانست تا آنها را آفريد و آفرينش و بودن آنها را اراده كرد و هنگام آفرينش آنچه آفريد آن را دانست و هنگام بوجود آوردن موجودات به آنها

 

علم پيدا كرد؟، به خط خودش نگارش كرد كه: هميشه خدا همه چيز را مى‏دانست پيش از آنكه آنها را بيافريند به همان نحوى كه آنها را پس از آفريدن مى‏دانست. 5- جعفر بن محمد بن حمزه گويد: نوشتم بدان مرد و از او پرسيدم كه دوستانت در باره علم خدا اختلاف دارند، برخى گويند هميشه خدا دانا بوده حتى پيش از آفريدن چيزها و برخى گويند نگوئيم هميشه خدا دانا بوده زيرا معنى علم دارد اين است كه خلق كرده و اگر علم او را به مخلوقات ازلى دانيم در ازل چيزى با او ثابت كرده‏ايم، خدا مرا قربانت كند اگر صلاح دانى كه در اين موضوع چيزى به من بياموزى كه بر آن بپايم و از آن در نگذرم موجب تشكر است، به خط خودش به من نوشت: هميشه خداى تبارك و تعالى ذكره عالم بوده است. 6- فضيل بن سكره گويد: به امام باقر (ع) نوشتم: قربانت اگر لطف كنيد و به من بياموزيد كه خداى جل وجهه پيش از آنكه خلق را بيافرينده مى‏دانست كه يگانه است، زيرا دوستان و پيروانت در اين باره اختلاف كردند، جمعى گويند خدا پيش از آنكه خلق را بيافريند مى‏دانست و بعضى گويند معنى مى‏دانست خلق مى كرده است و او امروز مى‏داند كه او بوده است و جز او نبوده است پيش از آفرينش موجودات، و گويند اگر بگوئيم كه خدا قبل از آفريدن موجودات عالم بود كه او است و جز او نيست ديگرى را با او در ازل ثابت كرده‏ايم، اگر صلاح دانى اى سيد من كه به من مطلبى بياموزى كه از آن هرگز عدول نكنم، چه خوب است.

 

 

جواب نوشت: خداى تبارك و تعالى ذكره هميشه عالم بوده است.