باب شصتم در باره كناره‏گيرى و قهر كردن

اخبار باب‏

:پ 1- كافى: بسندش تا امام ششم (ع) كه ميفرمود: دو كس بطور قهر از هم جدا نشوند جز يكى از آنها مستحق بيزارى و لعن باشد و بسا كه هر دو تا معتب گفت: قربانت آنكه ظالم باشد درست پس چرا مظلوم هم؟ فرمود: چون برادرش را بآشتى دعوت نكرده و از سخن ناهنجار او صرف نظر نكرده شنيدم پدرم ميفرمود: چون دو كس با هم ستيزه كردند و يكى ديگرى را گزيد بايد مظلوم رو كند به ظالم خود و باو گويد: اى برادر من ظالمم تا قهر ميان او و يارش از ميان برود كه خدا تبارك و تعالى حاكم عادلى است حق مظلوم را از ظالم مى‏ستاند.پ بيان: هجران ترك و جدائيست كه در قرآن هم فرموده (آيه 34 سوره النسا) و ترك كنيد آنها را در بسترهاى خواب، بيزارى يعنى بيزارى خدا و رسولش از او.

معتب با ميم ضمه‏دار و عين با فتحه و تشديد تاء با كسره از بهترين موالى امام صادق (ع) است طبق روايت در باره او (بحثى در باره اختلاف و تفسير الفاظ خبر دارد).پ 2- كافى: بسندش تا رسول خدا (ص) فرمود: قهر بيش از سه روز نباشد.پ بيان: ظاهرش اينست كه اگر دو برادر دينى از هم رنجيدند يا در حقوق معاشرت و صداقت تقصير شد و بقهر و جدائى كشيد بايدشان كه از سه بيشتر نباشد و جدائى در اين سه عفو شده چون كه آدمى از خشم و بدخوئى تهى نيست و در اين مدت مورد مسامحه‏

 

است و اين مدلول مفهوم است و ضعيف و اين اخبار مخصوصند بغير بدعت‏گذاران و راى تراشان و گناه‏ورزان زيرا جدائى و ترك آنان مطلوبست و بخشى از نهى منكر است.پ 3- كافى: بسندش تا ابى بصير كه از امام ششم پرسيدم در باره كسى كه از خويشانش بكلى ميبرد چون امام‏شناس نيستند فرمود نشايد كه ببرد.پ بيان: دلالت دارد بر اينكه امر بصله رحم مؤمن و منافق و كافر همه را فرا گيرد چنانچه گذشت.پ 4- كافى: بسندش تا مرازم بن حكيم كه نزد امام صادق يكى از ياران ما بود كه شلقان لقب داشت و امام او را در شمار عيال خود گرفته بود و بدخو بود و او با وى قهر كرده بود و آن حضرت روزى بمن فرمود: اى مرازم با عيسى (نام شلقانست) سخن ميگوئى گفتم: آرى، فرمود كار درستى كردى در قهر و جدائى خوبى نيست.پ بيان: شلقان با شين فتحه‏دار و لام ساكنه لقب عيسى بن ابى منصور است و بخاطر بدخوئيش او را بدين لقب خواندند كه بمعنى تازيانه زدنست و اخبار بسيارى در مدح او وارد است (و بعد از ذكر دو خبر گويد) نزد او بود يعنى در خانه آن حضرت ساكن بود نه اينكه در آن مجلس حاضر بود و او را يا يكى از نانخوران خود كرده بود، بقولى ناظر خرج آن حضرت بود.

از او قهر كرده بود براى بدرفتارى او با اصحاب امام صادق (ع) كه مرازم يكى از آنها بود و از او قهر كرده بود ...پ 5- كافى: بسندش تا رسول خدا (ص) كه فرمود: دو مسلمان كه بقهر از هم جدا شوند و تا سه روز آشتى نكنند از اسلام بدرند و پيوندى ميانشان نباشد و هر كدام با يار خود سر سخن گشايد پيش افتد به بهشت در روز حساب.پ بيان (پس از اعراب و نقل توجيه خبر گويد) مراد پيوند دوستى است كه ميان مؤمنان باشد.پ 6- كافى: بسندش از امام باقر (ع) فرمود: راستش شيطان دشمنى افكند ميان مؤمنان تا بر نگردد يكيشان از دينش و چون چنان كنند به پشت بخوابد و واكشد و سپس گويد: پيروز شدم پس خدا رحمت كند كسيرا كه الفت دهد دو تا دوست ما را اى گروه مؤمنان با هم دوست شويد و با هم مهر ورزيد.پ بيان: تا بر نگردد يكيشان يعنى همه آنها ...پ 7- كافى: بسندش از امام ششم (ع) كه هميشه ابليس شاد است تا دو مسلمان با هم قهرند و چون آشتى كنند و ديدار كنند با هم زانوهاش بلرزند و بند بندش بگسلند و فرياد

 

 

كند واى بر من كه بچه نابودى بر خوردم.پ بيان: پس از شرح و اعراب الفاظ از قول نهايه گويد در حديث است كه چون آدميزاده آيه سجده خواند و سجده كند شيطان گوشه گيرد و بگريد و گويد: واى بر من، واى اندوه و هلاكت و سختى عذاب است ...پ 8- امالى صدوق: در مناهى پيغمبر است (ص) كه نهى كرده از قهر و جدائى و اگر بناچار انجام دهد نبايد بيش از سه روز با برادرش قهر باشد و هر كه بيش از آن ادامه دهد دوزخ بد و سزاوارتر باشد.پ 9- خصال: بسندش تا رسول خدا (ص) كه فرمود: روا نيست براى مسلمان كه قهر كند با برادرش بيش از سه روز.پ 10- همان: بسندش تا امام باقر (ع) كه فرمود: دو مؤمن بيش از سه از هم قهر نباشند كه من از آنها بيزارم در سومين روز گفته شد: يا ابن رسول الله اين حال شايسته به ظالم است مظلوم را چه گناه است؟ گناهش اينكه نميرود پيش ظالم و بگويد: منهم ظالمم تا آشتى كنند.پ 11- عيون: بسندش تا امام رضا (ع) از قول پدرانش كه در شب يكم ماه رمضان شيطانهاى سركش در بند شوند و آن هفتاد هزار آمرزيده شوند و در شب قدر بشمار آمرزيده‏هاى در رجب و شعبان و ماه رمضان تا آن روز آمرزيده شوند جز كسى كه ميان او و برادرش كينه باشد كه خدا عز و جل فرمايد بنگريد اين آمرزيده‏ها تا اينكه آشتى كنند.پ 12- امالى طوسى: بسندش تا رسول خدا (ص) كه روايتست براى مسلمانى كه قهر كند از برادرش بيش از سه روز و آنكه بآشتى پيشى گيرد پيشتر ببهشت رود.پ 13- معانى الاخبار: بسندش تا پيغمبر (ص) كه فرمود: از هم پرسود نجوئيد و بهم پشت نكنيد.پ بهم پشت كردن از هم بريدن و جداشدنست و رو گرداندن از هم.پ 14- قضاء الحقوق: رسول خدا (ص) فرمود: روا نيست براى مؤمن كه قهر كند از برادرش بيش از سه روز.