باب بيست و ششم در وسعت خانه و بركت آن و شومى آن در تنهائى و نكوهش كسى كه براى خودنمائى و آوازه آن را بسازد

قرآن مجيد

پ‏1- النحل: (آيه 80) و خدا ساخته براتان از خانه‏هاتان نشيمن و ساخته بر آنان از پوست چهارپايان خانه‏هائى كه سبك شماريد در روز كوچ خود و روز اقامت خود، تا فرمايد، 81 و خدا ساخته از آنچه آفريده براتان سايه‏ها و ساخته براتان از كوهها غارها.پ 2- الشعراء- (127) آيا بسازيد در هر مرتبه نشانه‏اى به بازيگرى و هوس 128 و بر گيريد كارخانه‏ها تا شايد جاويد بمانيد تا فرمايدپ 146 آيا وانهاده شويد در آنچه اينجاست آسوده 147 در باغها و چشمه‏سارها 148 و ميان كشتها و نخلى كه طلعش گواراست 149 و بكنيد از كوهها خانه‏هاى راحت دار 150 پس بترسيد از خدا و فرمانم بريد.

اخبار باب‏

پ‏1- خصال: در سفارش پيغمبر (ص) بعلى (ع): اى على زندگى خوش در سه چيز است:

خانه‏اى وسيع، و جفتى زيبا و اسبى كمر باريك.

 

پ‏2- همان: تا امام ششم (ع) كه فرمود: سه چيز براى مؤمن راحت دارند: خانه وسيعى كه در آن عورت خود و بدى خود را از مردم بپوشاند، و همسرى خوب كه او را در امر دنيا و آخرتش كمك كند، و دختر يا خواهرى كه او را از خانه‏اش بمرگ يا تزويج بيرون كند.

محاسن از منصور بن عباس مانندش را آورده.پ 3- قرب الاسناد: تا رسول خدا (ص) كه فرمود: از سعادت مسلمان است كه فرزندش او را ماند، و همسرى زيبا و ديندار، و مركبى رهوار، و مسكنى وسيع.پ گويم: برخى اخبار هم در باب آداب سوارى و مركب خواهد آمد.پ 4- امالى صدوق: در خبر مناهى است كه پيغمبر (ص) فرمود: هر كه ساختمانى براى خودنمائى و آوازه بسازد روز قيامت از زمين هفتم چون آتشى فروزان كنده شود و به گردنش پيچد و بدوزخ افكنده شود و چيزى او را بند نكند چرتك دوزخ جز اينكه توبه كند، گفته شد:

يا رسول الله ساختمان خودنمائى و آوازه چه باشد؟ فرمود: اينكه فزون از كفايت او است و خواهد بر همسايه‏هاى خود سرفرازى كند و به برادرانش ببالد.پ 5- خصال: تا امام ششم (ع) كه مردى بآن حضرت شكايت كرد اهل زمين خاندان و عيالش را ببازى گيرند، فرمود: بلنداى سقف خانه‏ات چند است؟ گفت: ده زراع. فرمود: هشت ذراع گز كن دور تا دور خانه و آيه الكرسى بر آن بنويس زيرا هر خانه بلنديش از هشت ذراع بيشتر باشد محتضر باشد پريان آيند و در آن نشينند.

محاسن: بسندى مانندش را آورده.پ 6- همان: تا امام ششم كه چون نام شوم را نزدش بردند فرمود شومى در سه چيز است در زن و پاكش و خانه، اما شويم زن گرانى مهر او است و ناسپاسى از شوهرش، و اما در پاكش بدرفتارى او و منع از پشتش، و اما خانه تنگى ساحت آنست و همسايه بد آن و عيبهاى بيش آن.پ 7- معانى الاخبار: تا رسول خدا (ص) كه فرمود: شومى در سه است: پاكش و زن و خانه و اما خانه شوميش در تنگى آنست و بدى همسايه‏هاش.پ 8- محاسن: تا امام ششم (ع) فرمود: هر كه مالى جز بحلالى بدست آرد خدا ساختمان را بر آن مسلط كند و آب و گل را.پ 9- تا امير مؤمنان (ع) كه بر در خانه‏اى ايستاد كه با آجر ساخته بود و فرمود: اين خانه از كيست؟ گفته شد از فلان مغرور و فريفته شده، سپس بر در خانه آجرى ديگر گذر كرد و فرمود: اين هم فريفته شده ديگرى.پ 10- همان: تا امام ششم (ع) كه فرمود: هر بنائى باندازه كفاف نباشد روز قيامت وبال‏

 

صاحبش باشد ...پ 11- همان: تا امام ششم (ع) كه فرمود: هر كه بسازد بالاتر از مسكن خود را روز قيامت وادار شود كه آن را بدوش كشد.پ 12- همان: تا امام ششم (ع) كه فرمود: هر كه ساختمانى بسازد و از آن كم گزارد اجرى ندارد.پ 13- همان: تا امام ششم (ع) كه براستى خدا فرشته‏اى بر خانه‏سازى گمارده و به كسى كه سقف اتاق را از هشت ذراع بالاتر برد گويد: اى فاسق قصد كجا دارى؟پ 14- همان: نزديك همين مضمون را از امام صادق (ع) آورده.پ 15- همان: از يكى امامان راستگو كه آنچه سقف بالاى هشت ذراع است مسكون است (يعنى ديگران در آن جا گيرند).پ 16- همان: تا امام ششم (ع) فرمود: اگر فرازى اتاق بالاى هفت يا فرمود: هشت ذراع باشد محتضر است- يا فرمود: مسكونست (شرح محتضر و مسكون گذشت و هر دو يك معنا دارند)پ 17- همان: تا امام ششم (ع) (نزديك بمضمون شماره 16 را آورده).پ 18- همان: تا امام ششم (ع) كه اگر فراز اتاق بيش از هشت ذراع باشد مسكون باشد و در اين صورت در حد هشت ذراع آيه الكرسى نوشته شود:پ 19- همان: (بمضمون شماره 18 با اندك اختلافى).پ 20- همان: تا ابى خديجه كه ديدم در اتاق امام ششم دور تا دور آيه الكرسى نوشته شده و در قبله مسجد آن هم آيه الكرسى نوشته بود.پ 21- همان: تا مردى كه گفت: كسى نزد امام باقر شكايت كرد كه جنيان ما را از خانه بيرون كردند مقصودش عمار منازلشان بود آن حضرت فرمود: سقف خانه‏هاى خود را در هفت ذراع سازيد، و حمام را در پهلوى خانه نهيد.

آن مرد گفت: چنين كرديم و پس از آن ناخواهى نديديم. 22- همان: تا رسول خدا (ص) كه فرمود: از سعادت آدمى است كه خانه‏اش وسيع باشد. 23- همان: تا امام ششم (ع) فرمود: از سعادت وسعت منزل است. 24- (نزديك همان شماره 23 آمده). 25- همان: تا رسول خدا (ص) كه فرمود: از سعادت مسلمان مسكن وسيع است.

و بسند ديگر مانندش آمده. 26- همان: تا امام ششم (ع) كه فرمود: راحت مؤمن در وسعت خانه او است.

 

2- همان: تا اينكه از امام كاظم (ع) از بهترين زندگى دنيا پرسش شد، فرمود:

وسعت منزل و فراوانى دوستان.پ 28- همان: تا اينكه امام كاظم (ع) ميفرمود: زندگى وسعت در منزل است و خدمتكار خوب ...پ 29- همان: تا گويد امام كاظم (ع) در مسجد الحرام ميان حلقه‏اى از بنى هاشم بود كه عباس بن محمد و جز او هم بودند و در خوشى دنيا گفتگو كردند و هر كدام چيزى در باره آن گفتند و از آن حضرت پرسش شد و فرمود: در وسعت منزل است و خوبى و فضل خدمتكار.پ 30- همان: تا معمر بن خلاد كه امام كاظم (ع) خانه‏اى خريد و فرمان داد وابسته‏اى كه داشت بدان جابجا شود، و فرمود: خانه‏ات تنگ است آن وابسته گفت: اين خانه پدرم بوده آن حضرت فرمود: اگر پدرت احمق بوده تو هم بايد مانند او باشى؟پ 31- همان: تا امام باقر (ع) كه از بدبختى در زندگى تنگى منزل است، بروايت ديگر هم آمده.پ 32- همان: تا حسين بن عثمان كه ديدم امام كاظم (ع) خانه‏اى ساخت سپس خرابش كرد.پ 33- همان: تا امام ششم (ع) كه مردى از انصار از پيغمبر (ص) پرسيد كه خانه‏ها او را در ميان گرفتند (يعنى فضائى براى او نمانده) و پيغمبر (ص) فرمود: تا توانى آن را بالا ببر و از خدا خانه‏اى وسيع بخواه.پ 34- مكارم الاخلاق: (مضمون شماره 23 را آورده).پ و از آن حضرت كه براى مؤمن آسايش است در وسعت منزل.پ پرسش شد از امام كاظم (ع) از خوشى دنيا فرمود: وسعت منزل است و بسيارى دوستان.پ و از آن حضرت است كه خوشى در وسعت منزل است و خوبى خدمتكاران. و از آن حضرت است (مضمون شماره 30 را آورده). و بروايتى پيغمبر (ص) فرمود: از سعادت آدمى همسر خوب است و مسكن وسيع و مركب ارزشمند و فرزند شايسته و از على (ع) كه خانه هم شرفى دارد و آن وسعت فضاى آنست و معاشران خوب و هم بركتى دارد و بركتش خوبى جاى آنست و وسعت فضاى آن و همسايه‏هاى خوب. رسول خدا (ص) فرمود: چهار از سعادتند و چهار از بدبختى، آن چهار كه سعادتند:

زن شايسته، و مسكن واسع و همسايه خوب، و مركب ارزشمند، و آن چهار كه از بدبختى است‏

 

 

همسايه بد، و همسر بد و مسكن تنگ، و مركب بد.پ پيغمبر (ص) فرمود: كسى ايمان ندارد تا همسايه از گزند او آسوده نباشد.پ و فرمود: حرمت همسايه بر آدمى چون حرمت مادر او است.پ در اندازه بلندى فضاى توى اتاق از محمد بن مسلم كه امام باقر (ع) باو فرمود: اى محمد اتاقت را تا هفت ذراع بساز آنچه بالاتر از آنست شياطين در آن جا گيرند، شياطين نه در آسمانند و نه در زمين، همانا در هوا مسكن دارند.پ از امام ششم (ع) كه بلندى اتاق هفت تا هشت ذراع است و بالاى آن محتضر است.پ و از آن حضرتست كه هر چه از بلندى فضاى اتاق بالاتر از نه ذراع باشد مسكون باشد.پ و از امام صادق (ع) كه فرمود: چون بلنداى اتاق بيش از هشت ذراع باشد آيه الكرسى بر آن بنويس و بروايت ديگر (همين مضمون را آورده).پ و از آن حضرت بسند پدرانش (مضمون شماره 33 را آورده).پ و از امام ششم كه هر خانه باندازه كفاف نباشد وبال است بر صاحبش.پ و از آن حضرتست كه هر كه مالى از غير راه حلال بدست آورد خدا بر او ساختمان و گل كارى را مسلط كند.پ 35- نوادر راوندى تا رسول خدا (ص) كه فرمود: از سعادت مسلمان است زن شايسته، و مسكن واسع، و مركب ارزشمند، و فرزند صالح.پ 36- نهج البلاغه: سخنى از آن حضرت در بصره چون بخانه علاء بن زياد حارثى براى عيادت وارد شد كه از يارانش بود و وسعت خانه او را ديد فرمود: با وسعت اين خانه چه ميكردى در اين دنيا آگاه باش كه در آخرت بدان نيازمندى‏ترى، آرى اگر خواهى توانى بوسيله آن بآخرت خوبى رسى، در آن مهمان‏نوازى كنى، و صله رحم نمائى و حقوق را بوسيله آن بجاى خودشان رسانى و در اين صورتست كه بوسيله آن بآخرت خوبى رسى. و در سفارش به پسرش حسن فرمود: پيش از اينكه براهى روى از رفيق راه جويا شو، و پيش از بدست آوردن خانه از همسايه آن پرسش كن. 37- عده الداعى: روايت است كه پيغمبر (ص) مردى از اصحابش را ديد كه خانه‏اى با گچ و آجر ميساخت، فرمود: كار شتابانتر است از اين (يعنى مرگ شتابانتر است از استحكام ساختمان خانه).