باب پنجاه و نهم معنى جوانمردى و مروت

اخبار باب‏

پ‏1- امالى صدوق: تا ابان بن احمر: كه مردم نزد امام ششم (ع) در جوانمردى گفتگو كردند آن حضرت فرمود: گمان بريد كه جوانمردى فسق و فجور است؟ نه هرگز جوانمردى و فتوت و مروت خوانى است گسترده، و بخششى فراهم، و كارهاى خير، و آزاد نكردن و آنها (كه كنند) عيارى و نابكارى است، و آنگاه فرمود: مروت چه باشد؟ گفتيم ندانيم، فرمود بخدا مروت اينست كه كسى خوان خود را در آستانه خانه‏اش بگستراند، و مروت دو تا است: يكى در حضر و يكى سفر آنكه در حضر است، خواندن قرآنست و ملازمت مساجد، و همراهى با برادران در انجام حوائج، و انعام بخدمتكار كه آن دوست را شاد كند و دشمن را نگون‏سار، و اما آنكه در سفر است، توشه بسيار خوب و بخشش آن بهمراهان و راز دارى از همسفران پس از جدائى از آنان، و شوخى فراوان در جز آنچه خدا عز و جل را بخشم آرد، روزى دارد هر كس باندازه مروتش سوگند بدان كه جدم را براستى پيغمبر ساخته، و راستى كه كمك آسمانى باندازه خرج كردنست و صبر باندازه سختى بلاء.

امالى طوسى بسندى از امام ششم مانندش را آورده تا كلمه در آستانه خانه‏اش.پ 2- خصال: تا رسول خدا (ص): كه فرمود شش چيز از مروت است: سه تا در حضر و سه در سفر، آنچه در حضر است خواندن قرآن، و آباد داشتن مساجد، و دوست‏يابى در راه خدا عز و جل و اما آنچه در سفر است، بخشش توشه و خوشخوئى، و شوخى در جز گناهان.

صحيفه الرضا: مانندش را آورده.پ 3- معانى الاخبار: تا عثمان تيمى كه امير المؤمنين نزد يارانش بدر آمد و در گفتگوى مروت بودند، فرمود: شماها در كجائيد از قرآن خدا؟ گفتند: يا امير المؤمنين در كجاى قرآن؟ فرمود: در آنجا كه فرمايد (آيه- 90 سوره النحل) إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ عدل انصاف است و رعايت حق و احسان بخشش از حق خودپ از عبد الرحمن عباس كه معاويه‏

 

از امام حسن (ع) پرسيد از مروت فرمود: دريغ كردن بر دين، و اصلاح مال و رعايت حقوق معاويه گفت: آفرين اى ابا محمد، او پس از آن بارها گفت دوست داشتم يزيد اين جواب را بگويد و اگر چه يك چشم باشد.پ 4- همان: بسندش همين (مضمون شماره 3 را آورده و بجاى رعايت حقوق افزوده) خوش ستيزگى، و افشاء سلام و نرم گفتن، و خوددارى، و دوست‏يابى از مردم.پ 5- همان: تا امير مؤمنان (ع) كه بفرزندش حسن (ع) فرمود: پسر جانم مروت چيست؟

 

گفت: پارسائى و اصلاح مال.پ 6- همان: تا ابراهيم نامى كه امام حسن (ع) پرسش شد از مروت فرمود: پارسائى در دين، و اندازه‏گيرى در زندگى و صبر بر بد آمد.پ 7- همان: تا رسول خدا (ص) فرمود: اصلاح مال از مروتست.پ 8- همان: تا امام ششم (ع) كه فرمود: وارسى هر كس از مزرعه‏اش از مروتست.پ 9- همان: تا امام ششم (ع) كه فرمود: مروت دو تا است يكى در حضر و يكى در سفر اما در حضر خواندن قرآنست، و حضور در مساجد و صحبت با نيكان و نظر در فقه و مسائل دينى و اما در سفر بخشيدن توشه و شوخى در جز آنچه خدا را بخشم آورد، و كم مخالفت كردن با همسفران، و بازگو نكردن احوالشان پس از جدائى (يعنى در آنچه ناپسند است).