باب سوم در اينكه چرا دنيا را نام دنيا است و آخرت را نام آخرت است

 [روايات‏]

 

پ‏1- در علل بسندش گويد: يك يهودى نزد على بن ابى طالب آمد و چند مسأله پرسيد، و در ضمن آنچه پرسيد اين بود كه چرا دنيا را دنيا ناميدند و آخرت را آخرت در پاسخ فرمود: براى آنكه دنيا از هر چيز نزديكتر است، و آخرت را آخرت ناميدند براى آنكه جزاء و ثواب در آنست (علل الشرائع ج 1 ص 3).پ و از همان (ج 2 ص 156) در ضمن آنچه يزيد بن سلام از پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم پرسيد اين بود كه چرا دنيا را دنيا ناميدند؟ فرمود چون دنيا پست است و جلوتر از آخرت آفريده شده، و اگر با آخرت آفريده شده بود اهلش فانى نميشدند چنانچه اهل آخرت، گفت: بمن خبر ده چرا آخرت را آخرت ناميدند! فرمود: چون كه بدنبال است و پس از اين دنيا آيد و سالهايش وصف‏شدنى نيست! و روزهايش شماره ندارد و سكّانش نميرند (الخبر).پ بيان: اينكه در خبر يكم فرمود چون نزديكتر از هر چيزيست يعنى نزديكتر بحسب مكان يا زمان يا مقصود اينست كه رذل و پست است بموجب خبر دوم؛ و اينكه فرمود چون جزاء در آنست بيان ملزوم علت است، چون جزاء پس از كردار است و كردار در دنيا است و جزاء پس از آنست و از اين رو پس از دنياست و آخرت ناميده شده خدا عز و جل فرمايد «ميگيرند كالاى اين نزديكتر را: 169 الاعراف» كه دنيا را ار دنو بمعنى نزديكى گرفته، باز فرموده «و البته بچشانيم بآنها از عذاب نزديكتر؛ 22- السجده» و خلاصه ادنى و دنيا بچند معنايند يكى كمتر در برابر بيشتر و بزرگتر و بار ديگر بمعنى ارذل و احقر در برابر اعلى و افضل و بار ديگر اقرب و نزديكتر در برابر دورتر، و بار ديگر بمعنى اولى است و برابر است با ديگرى، و در قرآن بهمه اين معانى آمده، جزرى در نهايه گفته دنيا نام اين زندگى است براى آنكه آخرت از آن دور است.