كتاب طب النبى صلى اللَّه عليه و آله‏

باب هشتاد و هشتم باب نادر در طب النبى وابسته بشيخ ابو العباس مستغفرى

 

بنام خداى بخشاينده مهربان گفته:

پ‏1- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: خدا دردى نداده جز آنكه داروئى برايش داده مگر مرگ.پ 2- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: آنكه درد آورده درمانهم آورده.پ 3- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: گرم مزاجها را بعمر دراز مژده دهيد.پ 4- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: مايه هر دردى سردى است.پ 5- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: با اشتهاء بخور و با اشتهاء دست بكش.پ 6- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: معده خانه درد است، پرهيز سر هر دارو، بهر نفسى بده آنچه بدان عادت دارد.پ 7- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: محبوبترين خوراك نزد خدا آنست كه دست بيشترى در آنست.

 

پ‏8- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: خوردن بيك انگشت خوردن شيطانست و با دو خوردن جباران و با سه خوردن پيغمبران.پ 9- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: خوراك را سرد كن كه داغ بركت ندارد.پ 10- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: در خوراك كفش را بكنيد كه پاتان را راحت‏تر است و آن روش زيبائى است.پ 11- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: همخورى با خدمتكاران از تواضع است هر كه با آنها همخور باشد بهشت بدو مشتاق است.پ 12- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم خوردن در بازار از پستى است‏پ 13- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: مؤمن بخواست خاندانش بخورد و منافق خانواده‏اش را بدنبال خود كشد.پ 14- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: چون خوان گسترند از پيش خود بخور، و از ميانه خوراك برگير كه بركت از آن آيد، تا ديگران دست نكشند تو دست مكش كه آنها شرمگين شوند.پ 15- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: بركت در ميانه خوراك است، از اطرافش بخوريد و از ميانش نخوريد.پ 16- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: بركت در 3 است: حجامت، سحور، تريد.پ 17- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه دو چوب بكار برد شكنجه كلبتين نبرد.پ 18- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: دنبال خوردن خلال كنيد و بجويد كه دندان نيش و نواجد را درست دارد. 19- فرمود، صلى اللَّه عليه و آله و سلم: خلال از نظافت است، نظافت از ايمان، ايمان بهمراه دارنده‏اش در بهشت. 20- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: غذاى جواد درمانست و غذاى بخيل درد. 21- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: كاسه براى ليسنده خود آمرزش خواهد. 22- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: با هم بخوريد نه تنها كه بركت در جماعت است.

 

پ‏23- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: پر خورى شوم است.پ 24- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه گرسنه يا نيازمند شد و از مردم نهان داشت و بدرگاه خدا عزّ و جلّ رو آورد بر خداست كه در يك سال روزى حلال را بر او گشايد.پ 25- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه ريزه سفره را بخورد تا زنده است وسعت روزى دارد، و فرزند و نواده‏اش از حرام بركنارند.پ 26- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه خدا و روز جزا را باور دارد بايد مهمانش را گرامى دارد.پ 27- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: نوشيدن ته‏مانده برادر مؤمن از تواضع است.پ 28- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: كم خور حسابش سبك است.پ 29- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: ايستاده ننوشيد و هر كه فراموش كرد و نوشيد بايد قى‏ء كند.پ 30- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: محتكر ملعونست.پ 31- احتكار در ده است: گندم، جو، خرما، مويز، ذرت، روغن، عسل، پنير گردو، زيت.پ 32- اگر كسى جز خواربار كسبى ندارد سركش شود و ستم كند.پ 33- هر كه خوراكى را گرد كند و 40 روز انتظار گران شدن كشد از خدا بيزار است و خدا از او بيزار است. 34- هر كه خوراكى را بر مسلمانان احتكار كند خدا او را بخوره و ندارى بگيرد. 35- سحرى بخوريد كه سحرى بركت دارد. 36- سحرى بخوريد تا بر خلاف اهل كتاب باشيد. 37- بهتر خوراكتان نان و بهتر ميوه‏تان انگور است. 38- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: از كمر بند دارها باشيد. 39- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هريسه بخوريد كه 40 روز نشاط عبادت آرد، و آنست كه بجاى مائده عيسى بر ما فرو آمده. 40- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: نان را با كارد نبريد، آن را ارجمند داريد، كه خدايش ارجمند داشته.

 

پ‏41- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: سه لقمه با نمك پيش از خوراك از آدميزاده 72 نوع بلا بگرداند چون ديوانگى و خوره و پيسى.پ 42- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: سرور نانخورشتان نمك است.پ 43- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه پيش از هر چه و پس از آن نمك خورد خدا از او 360 نوع بلا بگرداند كه آسانتر همه خوره است.پ 44- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: آغاز بنمك كنيد كه داروى 70 درد است.پ 45- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: بهترين صدقه آب است.پ 46- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: سرور نوشابه‏ها در دنيا و آخرت آبست.پ 47- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: تب تف دوزخ است با آبش خنك كنيد.پ 48- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: چون تشنه شويد آب را جرعه جرعه نوشيد نه يكباره.پ 49- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: يكباره نوشيدن مايه كباد است.پ 50- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر خوراك و نوشابه كه جانور بيخون در آن افتد و بميرد حلال و پاك است.پ 51، فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه به پرخورى و پر نوشى عادت كند دلش سخت شود- 52- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كدامتان با سه نفس آب نوشد در امانست. 53- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: بدترين امّتم خورنده مخ استخوانست. 54- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: ابليس به ديوان خود گويد: با گوشت و مى و زن مردم را فريب دهيد كه همه بديها جز در آنها نيست. 55- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: بهترين نان خورش در دنيا و آخرت گوشتست و فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم:

بر شما باد بخوردن گوشت شتر براى مخالفت با يهود. 56- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: گوشت گوشت آورد و هر كه 40 صباح نخورد بد رفتار شود. 57- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه بيچاره شود و گوشت مردار و خون و گوشت خنزير نخورد تا بميرد در دوزخ هميشه جاويدانست. 58- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: در سر سفره گوشت را با كارد نبرّيد كه كار عجم‏ها است‏

 

و آن را بدندان زنيد كه گواراتر و خوشتر است.پ 59- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: از شكار گبران جز ماهى نخوريد.پ 60- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه 40 صباح گوشت خورد دلش سخت شود.پ 61- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: خدا به پيغمبرى كه از ناتوانى باو شكوه كرد وحى كرد گوشت را با شير بپز كه درمان و بركت در آن نهادم.پ 62- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: برنج چون سرور عشيره است و من در ميان پيمبران چون نمك در خوراك.پ 63- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه ميوه را تك خورد زيانش نزند.پ 64- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: عطر بنفشه بزنيد كه تابستان خنك است و در زمستان گرم.پ 65- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: بزنان آبستن شير نوشانيد كه خرد كودك را بيفزايد.پ 66- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: چون شير نوشيد دهن را شوئيد كه چربى دارد.پ 67- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: سه چيز را برنگردانند، پشتى، شير و عطر.پ 68- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: پنير درد است و گردو درد و چون همراه شوند دارو باشند.پ 69- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: شير نوشى محض ايمان است. 70- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: بر شما باد بكندر كه حرارت دل را بگيرد چنانچه انگشت عرق پيشانى را، و پشت را نيرو دهد، و خرد را بيفزايد، ذهن را تيز كند و ديده را روشن نمايد و فراموشى را براندازد. 71- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: ده خصلت مايه فراموشيند، پنير خوردن، دمزده موش، سيب ترش، جلجلان، حجامت بر گودى پشت، راه رفتن ميان دو زن، نگاه بردار زده، ستيزه با هم، خواندن سنگ گورها. 72- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: چيزى جاى غذا و آب را نگيرد جز شير. 73- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: يك گوسفند يك بركت است، دو تا دو بركت، سه تا غنيمت. 74- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: به سه چيز تن شاد و فربه شود، بوى خوش، جامه نرم و عسل. 75- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: بر شما باد بعسل، بدان كه جانم بدست او است خانه‏اى نيست‏

 

كه عسل در آن باشد جز اينكه فرشته‏ها براى آن خانه آمرزش خواهند هر كسش بنوشد هزار دارو در درونش دود و هزار هزار درد از آن برآيد و اگر در درونش باشد و بميرد آتش بتنش نرسد.پ 76- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: دل مؤمن شيرين و دوستدار شيرينى است.پ 77- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هر كه لقمه‏اى شيرين بدهن برادرش نهد نه براى رشوه و نه از ترس او بلكه براى خدا خداوند گرمى موقف قيامت را از او بگرداند.پ 78- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: چه خوب نوشابه‏ايست عسل، دل پرورد و سينه را گرم كند.پ 79- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هر كه حافظه خواهد بايد عسل بخورد.پ 80- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: چون كنيزى خريديد نخست طعامش عسل باشد كه بهتر خوشدل شود.پ 81- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: چون زن زايد نخست خوراكش رطب شيرين يا خرما باشد كه اگر از آن بهترى بود خدا بمريم ميداد كه عيسى را زاد.پ 82- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: چون رطب آيد مرا مبارك باد گوئيد و چون برود دلداريم دهيد.پ 83- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: در خانه‏اى كه خرما نيست گويا خوراكى نيست‏پ 84- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: نخله و انار و انگور از مانده گل آدمند عليه السّلام.پ 85- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: دو عمه خود نخله و مويز را گرامى داريد.پ 86- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: ناشتا خرما بخور كه كرم را ميكشد. 87- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: چه خوب سحريست براى مؤمن خرما. 88- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه خرما دارد با آن افطار كند و هر كه نيابد با آب كه پاك‏كننده است. 89- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هر كه شربت عسل براتان آورد پس ندهيد. 90- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: گوشت گاو درد است و شيرش درمان، گوشت گوسپند درمانست و شيرش درد.

 

پ‏91- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: ميوه كه آيد بخوريد چون تندرستى است و اندوه بر، و چون پشت كرد آن را دور اندازيد كه درد تن باشد.پ 92- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: بهتر افطار روزه‏دار، مويز يا خرما يا شيرينى است.پ 93- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: خوردن انجير امانست از قولنج، خوردن به تيره‏گى چشم را ببرد.پ 94- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: بهار امتم انگور است و خربزه، خربزه بخوريد كه ميوه بهشت است هزار بركت هزار رحمت دارد و خوردنش درمان هر درد است.پ 95- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: خربزه را گاز بزن آن را مبر تيكه تيكه، زيرا ميوه با بركت و پاكيزه است، دهن را خوشبو كند دل را پاك كند، دندانها را سفيد كند، خدا را خشنود كند، بويش از عنبر و آبش از كوثر و گوشتش از فردوس و لذتش از بهشت و خوردنش عبادت است.

و از ابن عباس است كه گفت پيغمبر فرمود: خربزه بخوريد كه 10 خصلت دارد: خوراك است، نوشابه است، سنت است، ريحانست و مثانه را بشويد، شكم را بشويد، منى را فزايد، جماع را فزايد، سردى را ببرد و بشره را خرّم كند.پ 96- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: بر شما باد به انار و پيه‏اش را بخوريد كه معده را دباغى كند، هيچ دانه از آن در درون كسى نرود جز دلش را روشن كند، و از شيطان و وسوسه‏اش 40 روز دور كند.پ 97- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: پرتقال را از دست ندهيد كه دل را روشن كند و مغز را بيفزايد.پ 98- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: انگور را دانه دانه خوريد كه گواراتر است‏پ 99- انجير خوريد كه براى بواسير و نقرس خوبست.پ 99- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: بادنجان بسيار بخوريد كه درختى است منش در بهشت ديدم، هر كه بقصد اينكه درد است خورد درد باشد و هر كه براى درمان دارو باشد.پ 100- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: كدو بخور اگر خدا درختى سبكتر از آن ميدانست آن را بر تن برادرم يونس ميروياند.

 

پ‏101- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: چون آبگوشت سازيد كدو بسيار در آن بريزيد كه بمغز افزايد و خرد هر دو.پ 102- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هر كه يك انار بخورد تا پايانش خدا تا 40 روز دلش را روشن كند.پ 103- چه خوب نانخورشى است مويز.پ 104- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: كسى يك انار نخورد جز شيطانش 40 روز بيمار شود.پ 105- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: كرفس سبزى پيمبرانست.پ 106- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هر كه سركه خورد فرشته بر او ايستد برايش آمرزش خواهد تا فارغ شود.پ 107- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: چه خوب نانخورشى است سركه، گفت پيغمبر از ميوه‏ها انگور و خربزه را دوست ميداشت.پ 108- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: مويز را باشيد كه صفراء را فرو نشاند، بلغم را آرام كند، پى را محكم كند، رنج را ببرد. دل را خوش كند.پ 109- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: كدو را باشيد كه در مغز افزايد.پ 110- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: عناب تب بر است، گلابى دل را روشن كند.پ 111- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: نوح از غم بخدا شكوه كرد خدايش وحى كرد كه انگور بخور تا غم را ببرد. 112- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: خيار را از تهش بخوريد. 113- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: ميوه خربزه بخوريد و آن را گاز زنيد، زيرا آبش رحمت است شيرينش از شيرينى ايمانست و هر كه يك لقمه خربزه بدهن نهد خدا 70 هزار حسنه‏اش نويسد و 70 هزار گناهش محو كند. 114- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: در خربزه 10 خصلت است و آنها را بيان كرد، گفت:

از طائف خربزه به پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله هديه شد، بوئيدش و بوسيدش و فرمود: خربزه را گاز بزنيد زيرا از زيورهاى زمين است، و آبش رحمت است و شيرينيش از بهشت‏

 

است، يك روز در انجمنى بود با يارانش فرمود: خدايش ياد كند كه خربزه بما خوراند، على عليه السّلام برخاست و رفت و مقدارى خربزه آورد، و او و يارانش خوردند و فرمود صلى اللَّه عليه و آله كه: خدا رحمت كند آنكه اين را بما خوراند، و هر كه خورد و نخورد از مسلمانان تا روز قيامت.پ 115- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: زن آبستنى نيست كه خربزه با پنير خورد جز آنكه نوزادش زيبا رو و خوش خلق باشد.پ 116- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: خربزه پيش از غذا شكم را بشويد و درد را ببرد.پ 117- خيار با نمك ميخورد صلى اللَّه عليه و آله و خربزه با پنير، ميوه تازه ميخورد و بسا خربزه را با دو دست ميخورد.پ 118- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: نرگس را بوئيد گر چه روزى يك بار باشد، هفته‏اى يك بار باشد، ماهى يك بار باشد، عمرى يك بار سالى يك بار باشد، زيرا در دل دانه‏اى از ديوانگى و خوره و پيسى است و بو كردنش آن را بن كند.پ 119- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: حنا خضاب اسلام است، كردار مؤمن را فزايد، سردرد را برد، ديده را تيز كند، در جماع فزايد، آن سرور گلها است در دنيا و آخرت.پ 120- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: مرزنجوش را باشيد آن را ببوئيد كه براى درد خشام خوبست (بويا نبودن).پ 121- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: برترى عطر بنفشه بر عطرها چون برترى اسلام است بر دينها.پ 122- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هيچ برگى از كاشنى نيست جز بر آن يك قطره آب بهشتى است.پ 123- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه بوى مرا خواهد گل سرخ بويد.پ 124- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: خدا درختى محبوبتر خود از حنا نيافريده.پ 125- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: انفاق يكدرهم در راه خدا 700 درهم عوض دارد و

 

يكدرهم در خضاب حناء نه هزار درهم.پ 126- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: چون فجل خوريد و خواهيد از گندش كنار بمانيد در لقمه نخست بر من صلوات فرستيد.پ 127- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: سفره‏هاى خود را با سبزى زيور دهيد كه با بسم اللَّه شياطين را برانند.پ 128- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: شونيز (سياه‏دانه) درمان هر درد است جز مرگ.پ 129- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: پنير بخوريد. كه چرت آرد و غذا را هضم كند.پ 130- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه سداب (ترب) خورد و بخوابد از سرگيجه و ذات الجنب در امانست.پ 131- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: هر كه سير يا پياز، تره خورد، نزد ما نيايد و بمسجد نيايد.پ 132- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: چون بشهرى درآئيد از سبزى و پيازش بخوريد تا دردش را از شما براند و رنج را ببرد، و بازو را نيرو دهد، و منى را بيفزايد، و تب را ببرد.پ 133- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: كرفس را باشيد كه اگر چيزى خرد فزايد آنست، و فرمود: اگر درمان در چيزيست در سنا است.پ 134- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هليله سياه را باشيد كه از درخت بهشت است، تلخ مزه است و در آن درمان هر درد است.پ 135- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: حجامت در 19 و 21 هر ماه است.پ 136- فرمود صلى اللَّه عليه و آله و سلم: در شبى كه بمعراجم بردند بهيچ گروه از فرشته‏ها برنخوردم جز گفتند اى محمّد بامتت فرمان حجامت ده، بهترين داروى شما حجامت، سياهدانه عدالت. 137- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: گل خوردن بر هر مسلمانى حرامست، فرمود: هر كه بميرد و در شكمش وزن ذره‏اى از آن باشد در دوزخش برد، فرمود: هر كه گل‏

 

خورد گويا خودكشى كرده.پ 138- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: گل نخوريد كه در آن سه خصلت است: درد آرد، شكم را گنده كند، رنگ را زرد كند.پ 139- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: تب بهره هر مؤمنى است از دوزخ.پ 140- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هر كه هفت روز بيمارى جانكاهى گيرد خدا گناهان هفتاد سالش را كفاره كند.پ 141- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: چهار را بد نداريد، چشم درد كه رگهاى كورى را برد، زكام كه رگهاى خوره را برد، سرفه كه رگهاى فلج را برد و دمل كه رگهاى پيسى را برد.پ 142- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: دردى چون درد چشم نيست و اندوهى چون اندوه وام.پ 143- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: تب گناهان را بريزد چون برگ از درخت.پ 144- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هر كه به عطسه زن به الحمد للَّه گفتن پيشى گيرد از درد دندان و درد گوش و درد شكم آسوده ماند.پ 145- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هيچ كس در بر بيمارى 7 بار نگويد: «أسأل اللَّه العظيم، رب العرش ان يشفيك» جز اينكه خوب شود.پ 146- فرمود صلى اللَّه عليه و آله: هر كه از دندان نالد انگشتش را بر آن نهد و اين آيه بخواند وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ، قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ، وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْناهُ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ الاسراء، 105 الآية.پ چون بالين بيمارى مى‏آمد ميفرمود: ببرد وسواس و سختى را پروردگار مردم شفا ده كه توئى شفا بخش، شفائى نيست جز شفاى تو.پ گفته‏اند: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله مريضى را عيادت كرد و فرمود: بتو دعائى خوانم كه جبرئيلم آموخت؟

گفت: آرى، يا رسول اللَّه، فرمود: بسم اللَّه يشفيك من كلّ داء و لا ياتيك‏

 

وَ مِنْ شَرِّ النَّفَّاثاتِ فِي الْعُقَدِ،  وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ.پ بيان: اينكه فرمود مايه هر درديست يعنى بحسب غالب يا منظور آن بلاديست كه برودت بر اهلش غالب است. اينكه فرمود: هر كه دو چوب بكار برد:

يعنى خلال و مسواك، از شكنجه كلبتين آسوده است: يعنى نياز بكشيدن دندان ندارد.

اينكه فرمود: بايد آن را قى كند: در نهايه گفته: در حديث است كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم عمدا قى‏ء كرد و روزه را افطار كرد و از اين باب است حديث كه «اگر مردم ميدانستند ايستاده آب نوشيدن چه بر سر دارد آنچه نوشيده قى‏ء كنند، خشام را در نهايه گفته يعنى كسى كه بو نشنود و درك نكند.

مرض سخين يعنى گرم و سخت و آزار كن، در نهايه است كه بدتر زمستان سخين است يعنى گرم بى‏سرما و بسا كه ثخين بثاء سه نقطه باشد يعنى ژرف گير كه گويند: اثخن في العدو يعنى زخم كارى باو زد و از اينست قول خدا تعالى «حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ 4- محمّد» يعنى بر آنها پيروز شديد و زخم بسيار بر آنها زديد.

من گويم: همانا همه اين رساله را در اين مقام آوردم با اينكه بسيارى تيكه‏هاش مناسب بابهاى ديگر است براى آنكه همه‏اش بمنزله يك خبر است و خواستم يك جا باشد و پر بسند آن توجه نكردم براى اينكه اجزاء آن با سند در جاهاى ديگر ذكر شده.

اينكه فرمود حزازمه را باشيد با دو زاء كه در برخى نسخه‏ها است در روايات فريقين معنى مناسبى ندارد و بمعنى كمر بند بستن كه از احتزام باشد بعيد است گرچه با تفسيرى كه مستغفرى كرده است تناسب دارد.

در نهايه گفته: در حديث است كه نهى شده مرد بى‏كمربند نماز بخواند.

يعنى كمرش را بندد مبادا عورتش كشف شود و از آنست حديث كه نهى ان يصلى الرجل حتى يحتزم، و حديث ديگر كه امر بتحزم در نماز كرده- پايان- و تناسبش‏

 

با مقام اينست كه كمر بستن يك سود طبى دارد، و اين تفسير از اين نظر است كه حزازمة كسانى بودند كه كمر مى‏بستند نه براى اين كار.پ ولى اعتراض اينست كه لفظ حزازمه اين معنا را ندارد و بسا گفته‏اند: اصل كلمه مرازمه است براء بينقطه در نهايه گفته: در حديث است كه «اذا اكلتم فرازموا» يعنى بياميزيد خوردن را با شكر كردن و ميان لقمه‏ها الحمد للَّه، و گفته شده يعنى خوردنيها را بهم آميخته كنيد، نرم را با درشت و خوشمزه را با نامطبوع بخوريد.

و گفته شده كه مرازمت در خوراك نوبت‏گذاريست كه يك روز گوشت خورد يك روز شير، يك روزه خرما يك روز نان تنها، به شتر كه هر روزى يك گياهى خورد اين تعبير را گويند.

اصبهانى در شرح مقامات حريريه گفته: رزم بمعنى جمع است و باين معنا است حديث «اذا أكلتم فرازموا» يعنى جمع كنيد ميان حمد و خوردن، و از اين باب است مرازمه آنكه پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله آن را دوست ميداشت يعنى جمع ميان نان و انگور براى نانخورش.

 

من گويم: اين تفسير مناسبت ندارد و اگر باب تصحيف را گشائيم ممكن است اصلش حضارمه باشد يعنى مردم حضرموت يمن يا حضارمه مصر و تناسب هم وارد، زيرا مدح آنها و فرمان بمعاشرت با آنها و سكونت در بلاد آنها است، يا خضارمه بدو نقطه دار باشد، در قاموس گفته: خضرم- چون زبرج با بخشش و آقا است و نام جمعى از عجم كه در صدر اسلام برآمدند و در شام ساكن شدند.