در حزن و اندوه‏

پ‏1- امام صادق عليه السّلام فرمودند: اندوه از شعار عارفان مى‏باشد زيرا آنها از واردات غيبيه بيشتر برخوردار هستند، و همواره از باطن جهان و اسرار نهانى آگاهند، و خداوند با لطف و عنايات خود آنها را پوشانده است.

كسى كه محزون مى‏باشد در ظاهر گرفته و غبارآلود و غمگين است ولى در باطن بسيار خوشحال مى‏باشد، او در ظاهر در ميان جامعه و رفت و آمد با مردم مانند بيماران بوده ولى در رابطه با خداوند مانند خويشاوندان عمل مى‏كند.

محزون متفكر به حساب نمى‏آيد زيرا كسى كه مشغول مى‏باشد خود را به سختى مى‏اندازد ولى حزن يك امر طبيعى است كه از طبيعت آدمى سرچشمه مى‏گردد، حزن از باطن انسان بر مى‏آيد در صورتى كه فكر و انديشه از محسوسات پيدا مى‏گردد، و اين دو با هم فرق دارند.

خداوند متعال در داستان يعقوب مى‏گويد:نَّما أَشْكُوا بَثِّي وَ حُزْنِي إِلَى اللَّهِ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ‏

، در ما وراى حزن و اندوه چيزى است كه فقط خداوند آن را مى‏داند و ديگران از آن آگاهى ندارند.پ به ربيع بن خثيم گفته شد: چرا اندوهگين مى‏باشى گفت: براى اينكه دنبال من هستند و اعمال مرا در نظر دارند، طرف راست حزن گرفتارى مى‏باشد و طرف‏

 

چپ آن سكوت است‏پ حزن به خداشناسان اختصاص دارد، ولى انديشه به همه مردم ارتباط پيدا مى‏كند.

اگر اندوه لحظه‏اى از دل عارفان پوشيده بماند به طرف خداوند استغاثه مى‏كنند، و اگر در دل ديگران گذاشته شود آن را نخواهند شناخت، حزن نخستين مرحله‏اى است كه در انسان پديد مى‏آيد و دنباله‏اش آسايش و مژده خواهد آمد.

اما تفكر مرحله دوم است كه نخست مرحله ايمان به خداوند مى‏باشد، و بعد از آن انديشه و سوم احتياج به خدا براى نجات يافتن و حزين هم در حال فكر هست و متفكر هم براى عبرت فكر مى‏كند، و هر كدام از آنها حالات و مراتبى دارند كه بايد از راه آن وارد شد و روشن گرديد.پ 2- رفاعه گويد: امام باقر عليه السّلام فرمودند: در كتاب على عليه السّلام خواندم كه مؤمن در شب و روز محزون مى‏باشد، و جز حزن چيز ديگرى براى او شايسته نيست.پ 3- ابو بصير گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: خداوند به عيسى بن مريم سلام اللَّه عليه وحى فرستاد كه اى عيسى اشك ديدگان خود را با قلب خاشعت به من بده و ديدگان خود را با ميل حزن سرمه بكش.

 

هنگامى كه اهل باطل مشغول خنده هستند و اوقات خود را به بطالت مى‏گذرانند شما در گورستان‏ها حاضر شويد و با صداى بلند آنها را مخاطب قرار دهيد، شايد از آنها پند گيريد، و بگوئيد من هم بزودى به اينها ملحق خواهم شد.