باب 49 در باره كناره‏گيرى از مردمان شرور و پليد و انس و الفت با خدا

پ‏آيات كهف 16 هنگامى كه شما از آنان و از معبودهاى غير (اللَّه) آنان دورى نموديد پس جايگزين شويد در آن غار كوه خداوند رحمتش را شامل شما نموده و با اراده و لطف خويش آسايشگاهى براى شما آماده ميفرمايد.پ مريم 48- 49 من از شما و از آنچه جز خدا ميخوانيد دورى مينمايم و پروردگار خود را ميخوانم باين اميد كه از بركت خواندن خدا و دعاى بدرگاه او گرفتار شقاوت و بدبختى نشوم- و چون از آنان و آنچه كه جز خدا ميپرستيدند كناره‏گيرى و دورى نمود ما هم عطا كرديم باو اسحق و يعقوب (ذريه و نسل پر بركتى) را.پ عنكبوت 26- ايمان آورد باو (ابراهيم) لوط و گفت من (از شما روى گردانيده) و بطرف پروردگار خود هجرت مينمايم كه او است پيروز و توانا و واقع بين.پ صافات 99- گفت من (از شما روى گردان) و بسوى پروردگار خويش ميروم قطعا مرا براه خود هدايت ميفرمايد.پ اخبار 1- امالى صدوق ... يونس بن ظبيان گويد حضرت صادق عليه السلام فرمود: خداوند بيكى از انبياء بنى اسرائيل وحى نمود كه اگر دوست دارى مرا در بهشت ملاقات نمائى پس بايد در اين دنيا زندگى كنى تك و تنها غريب وار بدون انس با اين مردم پست و با حزن و اندوه (تاسف بر كوتاهى در عمل و بر جهل مردم) و ترسناك و فرارى از مردم مانند

 

تك پرنده‏اى كه در بيابانهاى قفر در پرواز و از بالاى درختان ميخورد و از آب چشمه سارها مى‏آشامد شب كه فرا ميرسد تنها در جايى ميماند و با پرنده‏هاى ديگر هم آشيانه نميشود و با خداى خويش مانوس و از پرندگان گريزان و ترسناك.پ 2- امالى صدوق ... حضرت صادق عليه السّلام فرمود اگر ميتوانيد طورى زندگى كنيد كه هيچ كس شما را نشناسد پس چنين كنيد و چه اشكالى دارد اگر كسى از مردم تو را تمجيد و ثناگوئى نكند و هيچ مانعى ندارد كه حتى اگر مردم تو را نكوهش نمايند در صورتى كه پيش خدا پسنديده باشى.پ 3- قرب الاسناد .... امام ششم عليه السّلام فرمود بهترين دوستان من نزد من كه همه آرزوى مقام او را دارند بنده مؤمنى است كه بهره كاملى از شايستگى و لياقت داشته عبادت و بندگى پروردگارش را بنحو احسن انجام دهد و عبادتش در خلوت و نهان باشد در ميان مردم فرو رفته و گم شده و مورد توجه و انگشت نشان نباشد و رزق و روزيش به اندازه كفايت باشد و بهمان مقدار صبر كرده (و حرص و ولع زيادى نداشته) و مرگش زود برسد و ميراثش اندك و گريه كنش كم باشد- فقط سه نفر- يا سه روز- يا اين مطلب را- حضرت سه بار فرمود (ثلاثا).پ 4- تفسير. قمى امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: اى مردم خوشا بحال كسى كه در خانه خود باشد (ارتباط زيادى با مردم نداشته باشد) و پاره نان خود را بخورد) داراى صفت قناعت باشد) و بر خطا و گناهانش بگريد و خود در رنج و زحمت عبادت باشد و مردم از زيان او راحت باشند.پ 5- خصال ... پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله فرمود سه چيز نجات دهنده انسان است: 1- زبانت را حفظ نمائى 2- بر گناهان خود بگريى 3- در خانه خود باشى.پ 6- خصال ... حضرت صادق از پدران بزرگوار خود از على عليه السّلام فرمود: عيسى بن مريم فرموده است خوشا بحال كسى كه سكوتش حالت فكر و انديشه و نگاهش عبرت و اندرز گرفتن داشته باشد و خانه‏اش بمقدار نيازش باشد و بر خطا و گناه خود بگريد و مردم از دست و زبانش آسوده باشند.پ 7- ... على بن مهزيار بطور مرفوع (نام شخص و امامى كه اين روايت از او نقل شده نبرده است) نقل نموده كه گفت زمانى خواهد آمد كه اگر عافيت و سالم ماندن ده قسمت شود نه قسمتش در كناره‏گيرى از مردم و يك دهم هم در سكوت و خاموشى است.

8- در ثواب الاعمال هم چنين نقل شده است.پ 9- مصباح الشريعه. حضرت صادق عليه السّلام فرمود: شخص گوشه‏نشين و گمنام در قلعه‏

 

محكم خدا متحصن و در پناه لطف او نگهبانى و نگهدارى شده‏اى خوشا بحال كسى كه در نهان و آشكار فقط با خدا ارتباط دارد و اين حالت ارزنده به 10 خصلت نياز دارد:

فهميدن و شناختن حق و باطل- و دوست داشتن فقر و كم چيزى- برگزيدن زحمت و زهد- غنيمت شمردن خلوت با او- تفكر و انديشيدن پايان- كم دانستن عبادات خويش در عين كوشا بودن- خود بين نبودن و بدون كوچكترين غفلتى در ياد خدا بودن زيرا غفلت از ياد خدا دام و شكارگاه شيطان و سرچشمه هر رقم گرفتارى و باعث هر گونه حجاب و محروميت از فيض است- و خالى كردن خانه از هر چه فعلا نياز و احتياجى باو نيست عيسى بن مريم عليه السّلام فرمود بمنظور آباد ساختن دل زبان را حفظ كن خانه‏ات به اندازه نيازت بايد باشد و از رياء و خودنمائى گريزان باشد و همچنين زيادى‏هاى زندگى را كنار گذار بر خطا و گناه خود گريان باش از اين مردم (پست و احمق) فرار كن مانند گريختن از شير و افعى كه قبلا مردم بمنزله دارو درمان بودند ولى اكنون بلاء و درد شده‏اند و (با اين برنامه) هر وقت كه خواستى، خدا را ملاقات نما (مردن بى‏اشكال است).پ ربيع بن خيثم گويد اگر توانائى داشته باشى در جايى باشى كه نه كسى را بشناسى و نه كسى تو را بشناسد پس چنين كن. در گوشه‏نشينى و كناره‏گيرى اعضاء و جوارح از آلودگى گناه مصون. دل فارغ و از افكار گوناگون تهى و زندگى توام با سلامت و آسايش و در هم شكستن اسلحه شيطان (فراهم نشدن زمينه گناه) و دورى نمودن از هر زشتى و بدى و راحت و آسودگى اوقات (اين فوائد اعتزال و كناره‏گيرى) است و هيچ پيامبر و نه وصى پيامبرى نبوده مگر اينكه در زمان خود عزلت و كناره‏گيرى را اختيار نموده يا در اوائل زندگى و يا در اواخر عمر خود.پ 10- در دو كتاب حسين بن سعيد ... مفضل گويد از حضرت صادق عليه السّلام شنيدم كه فرمود خوشا بحال بنده گمنام كه مردم را پيش از آنكه او را بشناسند شناخته است.پ 11- دره باهره و عدة الداعى حضرت ابى محمد (عسكرى) عليه السّلام فرمود كسى كه با خدا انس گرفت از مردم گريزان و وحشتناك است.پ 12- دعوات راوندى حضرت باقر عليه السّلام فرمود: مردى نوشته‏اى را يافت و او را خدمت رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله تقديم كرد حضرت ندا در داد- مردم جمع شويد- پس هيچ مرد و زنى نماند كه نيايد. پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله بمنبر رفت و آن نوشته را خواند معلوم شد نوشته يوشع بن نون وصى موسى بن عمران عليه السّلام است و در آن چنين بود- بنام خداى مهربان و بخشنده پروردگار شما نسبت بشما مهربان و بخشنده است آگاه باشيد بهترين بندگان خدا آن بنده‏

 

پرهيزكار پاكيزه پنهان و گمنام است و بدترين بندگان خدا آن فرد انگشت نشان است تا آخر خير ...

 

مهج الدعوات هم با اسناد ما تا سعد بن عبد اللَّه از كتاب خود بطور مرفوع نقل كرده كه حضرت رضا عليه السّلام فرمود و همان طور نقل نمود.پ 13- نهج البلاغه امير مؤمنان عليه السّلام فرمود. خوشا بحال كسى كه ملازم خانه خود باشد و مقدار كافى از قوت و خوراك داشته و اشتغال باطاعت پروردگار خويش نموده و بر خطا و گناه خود بگريد سر در كار خويش و مردم از دست او راحت باشند.14- عده الداعى حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هيچ مؤمنى نيست مگر اينكه خداوند ايمانش را موجب انس و دلخوشى او قرار داده كه از اثر ايمان سكون دل و آرامش قلب دارد بطورى كه اگر در بالا و قله كوهى باشد وحشت و اضطراب ندارد.پ حلبى از امام ششم عليه السّلام نقل كرده كه فرمود: با مردم آميزش داشته باش تا در نتيجه آنان را بشناسى و چون شناختى از آنها بيزار ميشوى.پ حضرت عسكرى عليه السّلام فرمود: وحشت و بيزارى از مردم بمقدار معرفت و شناختن آنها است.پ حضرت باقر عليه السّلام فرمود: بنده: حق عبادت و بندگى را در صورتى انجام داده كه توجه و ارتباط خود را كاملا از تمام خلق قطع نموده و فقط بخدا بپيوندد در اين حال است كه خدا فرمايد اين شخص بنده خالص من است و او را به لطفش ميپذيرد.پ موسى بن جعفر عليه السّلام به هشام بن حكم فرمود: اى هشام صبر بر تنهائى نشانه عقل كامل و نيرومند است آن كس كه خداوند باو عقل قوى عنايت فرمايد از دنيا طلبان و اهل دنيا كناره ميگيرد و به آن چه نزد خدا است (آخرت و رضوان اللَّه) شوق دارد و با خداوند انس و الفت دارد بهنگام وحشت و او است رفيق و همراهش بهنگام تنهائى و ثروت و بى‏نيازيش هنگام فقر و تهيدستى و عزت بخش او است بدون داشتن فاميل اى هشام عمل اندك كه توام با علم و معرفت باشد پذيرفته و پاداش آن دو برابر است ولى عمل و عبادت زياد از جهال و نادان مردود.پ امام دهم حضرت هادى عليه السّلام فرمود: اگر تمام مردم در مسير و راهى باز و وسيع بروند تو بايد در راه آن مردى كه خدا را با كمال اخلاص و پاكى نيت مى‏پرستد قدم گذارى و در مسير او حركت كنى.