باب در تغييرات احوال دل

پ‏1- از سلام بن مستنير، گويد: من خدمت امام باقر (ع) بودم كه حمران بن اعين بر او وارد شد و چيزهائى از او پرسيد و چون خواست برخيزد، به امام باقر (ع) گفت: من به شما گزارش مى‏دهم (خدا عمر شما را پاينده دارد و ما را به وجود شما بهره‏مند سازد) كه ما خدمت شما مى‏رسيم و از نزد شما بيرون نمى‏روم تا دل ما نرم مى‏شود و نفوس تسلّى و آرامش يابد از اين دنيا و بر ما خوار و آسان شود آنچه كه از مال و دارائى در دست مردم است سپس از نزد شما كه بيرون مى‏رويم پيش مردم و تجّار، دنيا دوست مى‏شويم؟ گويد:

امام باقر (ع) در پاسخ فرمود: همانا اين دلها است كه گاهى سخت و

 

پ‏سركش باشند و گاهى هموار و راهوار، سپس امام باقر (ع) فرمود: اما ياران محمد (ص) گفتند: يا رسول اللَّه! ما از نفاق بر خود ترس داريم، فرمود: پيغمبر (ص) فرمود كه: چرا از آن ترس داريد؟

گفتند: تا در خدمت شما هستيم و شما به ما ياد آورى مى‏كنيد و ما را به آخرت تشويق مى‏كنيد، از خدا مى‏ترسيم و دنيا را فراموش مى‏كنيم و در آن بى‏رغبت مى‏شويم تا آنجا كه گويا آخرت را به چشم خود مى‏نگريم و هم بهشت و دوزخ را تا نزد شما هستيم و چون از نزد شما بيرون مى‏رويم و در اين خانه‏هاى خود در مى‏آئيم و بوى فرزندان مى‏شنويم و نان‏خوران و خانواده را مى‏نگريم نزديك است از آن حالى كه در خدمت شما داشتيم برگرديم و تا آنجا كه گويا هيچ عقيده و ايمانى نداريم، آيا شما هم از اينكه اين تغيير وضع، نفاق باشد، بر ما ترس داريد؟ رسول خدا (ص) در پاسخ آنها فرمود:

 

هرگز، اين بددليها نيرنگ‏هاى شيطان است كه به وسيله آنها شماها را به دنيا تشويق مى‏كند، به خدا سوگند اگر شما بر همان حالى كه براى خود شرح داديد پيوسته مى‏مانديد، هر آينه فرشته‏ها با شما دست مى‏دادند و به روى آب راه مى‏رفتيد و اگر نبود كه شما گناه مى‏كنيد و از خدا آمرزش مى‏خواهيد هر آينه خدا خلقى را مى‏آفريد تا گناه كنند و سپس از خدا آمرزش خواهند و خدا آنها را بيامرزد، به راستى مؤمن فتنه پذير و بسيار توبه است، آيا نشنيدى گفتار خدا عز و جل را (222 سوره بقره): «راستى خدا دوست دارد توّابين را و دوست دارد پاكيزه‏شوندگان را» و فرموده است (3 سوره هود): «از پروردگار خود آمرزش خواهيد و به او بازگشت كنيد».