[اخبار باب]
پ1- مكارم الاخلاق: از امام ششم (ع) فرمود: هر كس عطسه را شنود پس خدا را سپاس كند و ثنا گويد و صلوات بر محمد و آلش فرستد هرگز از درد دندان و درد چشم ننالد، سپس فرمود اگر آن را بشنود از آن سوى دريا اين ذكر را واننهدپ از ابى مريم كه كسى نزد امام باقر (ع) عطسه زد و آن حضرت فرمود: چه خوبست عطسه، در آن آسايش تن است و بدنبالش ذكر خدا و صلوات بر پيغمبر است (ص) و من گفتم: محدثان عراق گويند: در سه جا صلوات بر پيغمبر نباشد: در عطسه و بريدن سر ذبيحه و هنگام جماع، فرمود: بار خدايا اگر دروغ گويند بشفاعت محمد (ص) مرسانشانپ از امام ششم (ع) فرمود: هر كه چون عطسه را شنود گويد
الحمد لله على كل حال
تا كار دنيا و ديگر سرا برپاست و صلى الله على محمد و آله در دهان
خود بدى نبيند.پ از آن حضرت است كه پيغمبر (ص) فرمود: هر كه پيش از خود عطسه كن حمد گويد از درد دندان و پهلو در امان باشد.پ از امام صادق (ع) كه چون عطسه كند و گويد:
الحمد لله
دو فرشته گماشته بر او گويند رَبِّ الْعالَمِينَ لا شَرِيكَ لَهُ، و اگر آن را هم خودش گويد دو فرشته گويند و صلوات خدا بر محمد و اگر آن را هم گويد آن دو گويند
و على آل محمد
، و اگر آن را هم گويد دو فرشته گويند
رحمك الله
(رحمت خدا بر تو).پ و امير مؤمنان (ع) فرمود در خبرى طولانى چون يكى از شماها عطسه زد او را خوشامد گوئيد و اگر گفت
يرحمكم الله
بگوئيد: خدا شما را بيامرزد و رحمت كند زيرا خدا فرموده (68 سوره النساء) و چون خوشامدتان گفتند بنحوى با بهتر از آن پاسخ دهيد يا همان را جواب گوئيد.پ و از عبد الله بن ابى يعفور كه در مجلس امام صادق (ع) بودم و چون مردى در آن عطسه ميزد آن حضرت ميفرمود:
رحمك الله
و ديگران آمين ميگفتند و خود آن حضرت عطسه زد و حاضران شرم كردم و خوب پاسخ ندادند و فرمود: بگوئيد خدا نامت را بالا برد.پ و در روايت ديگرى از آنان (ع) كه چون كسى عطسه زد سزاست كه انگشت سبابه را سر بينى نهد و گويد:
الحمد لله رب العالمين و صلى الله على محمد و آله الطاهرين
و بينيم براى خدا بر خاك باد خوار و زبون نه روگردان و نه نه افسوس خور و چون ديگر عطسه زند باو گويد
يرحمك الله
يك بار تا سه بار و اگر از سه بار بيشتر عطسه زند باو گويد خدا تو را شفا دهد، در برابر مرد مؤمن گويد
يرحمك الله
و در برابر زن گويد
عافاك الله
و اگر كودك است گويد: خدا بزرگت كند و براى بيمار گويد:
شفاك الله
و اگر كافر ذمى باشد گويد
هداك الله
و براى پيغمبر و امام گويد:
صلى الله عليك
و در جواب تسميت ديگرى گويد:
يغفر الله لنا ربكم.
پو در روايت ابى بصير است كه امام صادق (ع) فرمود: عطسه صاحبش را در امان دارد از پنج چيز كه اول آنها خوره است و دوم باد پليدى كه در سر و رو درگيرد و سوم از آب آوردن چشم و چهارم از بند آمدن سوراخهاى بينى و پنجم از روئيدن مو در چشم، فرمود: اگر خواهى كم عطسه كنى روغن مرزنجوش در بينى كش، گفتم چه اندازه؟ فرمود يك دانگ و من پنج روز عمل كردم و كثرت عطسه از من رفت.پ و از آن حضرت است (ع) كه عطسه در بيمارى امان از مرگ است در آن مرض، و فرمود:
خميازه از شيطانست و عطسه از خدا عز و جل.
پو از امام ششم (ع) كه رسول خدا (ص) فرمود چون كسى حديث كند و يكى عطسه زند گواه درستى آنست،پ و فرمود: عطسه بيمار دليل بهبودى او است و آسايش تن.پ و از امير مؤمنان (ع) كه چون عطسه زند كسى و گويد
الحمد لله رب العالمين على كل حال
درد گوشها و دندان نبيند.پ و از امام باقر (ع) كه چون كسى عطسه زند تا سه بار او را تحيت گو و او را وانه از آن پس.پ و بنقل امير مؤمنان (ع) پيغمبر (ص) فرمود: كسى كه تحيت برادر عطسه زنش را وانهد روز قيامت از او بازخواست كند و بر برادر حكم صادر شود.پ 2- دعوات راوندى: فرمودند (ع) هر كه عطسه كند و گويد:
الحمد لله رب العالمين على كل حال و صلى الله على محمد و آل محمد
از درد دندان و گوش ننالد.پ و از امام صادق (ع) كه هر كه عطسه زند و دست بر روى بينى نهد و گويد:
الحمد لله رب العالمين كثيرا كما هو اهله
از خدا آمرزشخواهد برايش پرنده زير عرش تا روز قيامت.پ و فرمود: چون كسى از شماها در خلاء عطسه زند بايد خدا را در دل حمد گويد، و آنكه عطسه زند تا هفت روز از مرگ در امانست،پ و در روايتى از صاحب الزمان (ع) تا سه روز در امانست.پ 3- كتاب الامامه و التبصره: بسندى تا رسول خدا (ص) كه عطسه زدن هنگام حديث كردن گواه است (بر راستى).پ و از همان بهمين سند كه عطسه بيمار دليل خوبشدنست و آسايش تن. 4- امالى صدوق: بسندش تا رسول خدا (ص) كه چون مسلمان عطسه زند و بعلتى خاموش ماند و فرشتهها از طرفش گويند:
الحمد لله رب العالمين
و اگر خودش آن را گويد آنها گويند:
خدايت بيامرزد. 5- مختار الخرائج: يسارى آورده از نسيم و ماريه كه چون صاحب الزمان از شكم مادر در افتاد بر سر دو زانو بود و هر دو انگشت سبابهاش بسوى آسمان سپس عطسه زد و فرمود:
الحمد لله رب العالمين و صلى الله على محمد و آله
. بنده خوار براى خدا نه روگردان و نه بزرگى جو، سپس فرمود: ستمگران پندارند حجت خدا در هم شكسته و اگر بما اجازه دهند در گفتار هر شكى برافتد. 6- قرب الاسناد: تا امام صادق (ع) كه فرمود: پدرم ميفرمود: چون يكى از شما بر سر خلاء عطسه زند خدا را در دلش حمد كند. گويم: پارهاى اخبار هم در باب تسليم و در باب كليات مكارم و در باب حقوق مؤمن گذشته.
پ7- خصال: تا امام صادق (ع) فرمود: به سه تا جواب گروهى دهند گرچه تنها باشند بكسى عطسه زند گويند:
يرحمكم الله
چون با او ديگر باشد (فرشتههاى نگهبان) و مردى كه سلام كند گويد،
السلام عليكم
، و كسى كه براى ديگرى دعا كند گويد: خدا شما را عافيت دهد.پ صدوق ره گفته: اگر عطسه زن مخالف مذهب باشد باو يرحمكم الله گويند بقصد فرشتههاى گماشته بر او و اگر مؤمن است چون عطسه زند يرحمك الله گويند.پ 8- همان: تا على (ع) كه فرمود: تا سه عطسه او را بخير گويند و بيش از آن باد باشد و در حديث ديگر بيش از آن باشد
شفاك الله
گويند چون از دردى باشد.پ 9- همان: در خبر اعمش است از امام صادق (ع) كه صلوات بر پيغمبر واجب است و هر جا و در نزد عطسه كردن و كشتن ذبيحه و جز آن.پ 10- عيون: در نامه امام رضا (ع) بمامون (مضمون شماره 9 آمده).پ 11- در اربعمائه از امير مؤمنان (ع) كه فرمود: چون يكى از شما عطسه زد او را تسميت گوئيد: بگوئيد
يرحمكم الله
و او در جواب شما گويد
يغفر الله لكم و يرحمكم
(خدا شما را بيامرزد و رحمت كند) خدا فرموده چون تحيتى بشما گفتند بهتر از آن جواب دهيد يا خود آن را برگردانيد.پ 12- كمال الدين: بسندش تا نسيم خدمتكار ابى محمد (امام عسكرى) كه در روز دوم تولد صاحب الزمان نزد او رفتم و عطسه زدم بمن فرمود:
يرحمك الله
گفت از آن شاد شدم و بمن فرمود: بتو مژدهاى ندهم در باره عطسه؟ گفتم: چرا فرمود آن تا سه روز امانست از مرگ.پ 13- فقه الرضا: بدان كه سبب عطسه اينست كه چون خدا تبارك و تعالى نعمتى به بنده دهد و شكرش را فراموش كند خدا بادى بر تنش چيره سازد تا در آن بچرخد و از سوراخهاى بينى او بدر آيد و خدا را بدنبال آن حمد گويد و خدا آن حمد را شكر آن نعمت سازد، و كسى عطسه نزند جز كه خوراكش هضم شود، و آروغ نزند جز كه بر او گوارا گردد، و چون عطسه زدى انگشت سبابه را رو كشيده بينى نه و بگو
الحمد لله رب العالمين و صلى الله على محمد و على آله و سلّم
بينى من بر خاك براى خدا خوار و زبون نه روگردان و نه متكبر، زيرا هر كه اين كلمهها را بگويد پس از عطسه از بينى او جانورى بدر آيد بزرگتر از پشه و خردتر از مگس و پيوسته در هوا باشد تا بزير عرش رسد و تا روز قيامت براى او تسبيح گويد.
پو چون برادرت عطسه زند باو بگو
يرحمك الله
، و چون او تو را چنين گويد در جوابش بگو: خدا ما را و تو را بيامرزد اين جواب تا دو و سه بار عطسه است و اگر بر آن فزود بگو:
خدا تو را شفا دهد، زيرا كه آن براى درد است و براى بيمارى در سر و مغز او، و هر كه عطسه زند و كسى باو تحيت و تسميت نگويد، هفتاد هزار فرشته باو گويند پس تسميت گو به برادرت چون شنيدى گويد حمد خدا و صلوات بر پيغمبر را (ص) و اگر شنواى آن نيست باو بگو و چون عطسهاى شنيدى خدا را حمد كن گرچه در نماز باشى يا ميان تو و عطسه زن زمين يا دريا فاصله باشد و هر كه پيش از خود عطسه كن خدا را حمد گويد از سر درد در امان باشد، و چون تسميت گوئى بگو:
يرحمك الله
و به منافق بگو:
يرحمك الله
بقصد فرشتههاى گماشته بر او و بزن مگو
عافاك الله
، و به بيمار بگو خدا شفايت دهد و بغمين بگو: خدا شادت كند، و به كودك بگو خدا بزرگت كند، و بكافر بگو: خدا هدايتت كند، و به امام مسلمين بگو:
صلى الله عليك.
پو روايت داريم كه امير مؤمنان در عطسه رسول خدا (ص) بآن حضرت مىگفت خدا نامت را بلند بكند و كرد.
و پيغمبر در عطسه زدن على (ع) باو ميفرمود: خدا مقامت را بلند كند و كرد.
و اگر در نماز عطسه زنى يا آن را بشنوى خدا را حمد كن در هر حال باشى و صلوات بر پيغمبر و آلش فرست.
