آيات قرآن:
پ1- الطور (4) سوگند به بيت المعمور.
تفسير:
پطبرسى- ره- در (ج 9 ص 163 مجمع) گفته: بيت المعمور در آسمان چهارم برابر خانه كعبه است، و فرشتهها بعبادت در آنش آباد دارند، از ابن عباس و مجاهد،پ و نيز از امير المؤمنين عليه السّلام روايت است كه هر روزى 70 هزار فرشته در آن درآيند كه هرگز بدان باز نگردند،پ از زهرى از سعيد بن مسيّب از أبى هريره است كه پيغمبر فرمود: بيت المعمور در آسمان نزديكتر است، و در آسمان چهارم نهريست بنام، زندگى، كه جبرئيل هر روزى خورشيد برآيد در آن درآيد و چون بيرون شود يك تكانى بخود دهد و از او 70 هزار قطره بچكد و خدا از هر قطره فرشتهاى آفريند كه فرمان دارند به بيت المعمور آيند و نماز گزارند و آن را بانجام رسانند سپس هرگز بدان باز نگردند.پ و از ابن عباس است كه در آسمان خانهايست بنام (ضراح) برابر خانه كعبه كه اگر درافتد بر او افتد، هر روز هزار فرشته در آن درآيند كه هرگز بدان باز نگردند، و از حسن است كه بيت المعمور همان خانه كعبه است كه بحج و عمره معمور است و آن نخست مسجديست كه روى زمين براى عبادت درست شده.
[روايات]
پ1- در محاسبة النفس: سيد على بن طاوس- ره- بنقل از كتاب خطب امير المؤمنين عليه السّلام تأليف عبد العزيز جلودى بسند خود گفته: ابن كوّاء از امير- المؤمنين عليه السّلام پرسيد از بيت المعمور و سقف مرفوع فرمود: واى بر تو آن ضراح
است خانهاى در آسمان چهارم برابر كعبه از يك دانه لؤلؤ، هر روز 70 هزار فرشته در آن درآيند و تا روز قيامت بدان باز نگردند، نويسندههاى اهل بهشت در آنند سمت راست در كردار أهل بهشت را بنويسند، و نويسندههاى دوزخيان سمت چپ درند كه با خامه سياه كردار دوزخيان را بنويسند، شب هنگام آن دو فرشته بالا روند و از آنها بشنوند آنچه را مردى كرده و اينست تفسير قول خدا تعالى «اينست كتاب ما كه بدرستى با شما سخن گويد راستى كه ما نسخه كرديم آنچه را شما ميكرديد، 28- الجاثيه».پ بيان: «ميشنوند» يعنى فرشتههاى دو سمت دراز آن دو فرشته نويسنده ميشنوند «اينست كتاب ما» طبرسى در (ج 9 ص 80 مجمع) گفته: مقصود دفتر نگهبانانست «گويا است بر شما بدرستى» يعنى گواه شما است براستى و منظور اينست كه چنان بخوبى بيان ميكند كه گويا سخن ميگويد «راستى كه نسخه برداشتيم هر چه را ميكرديد» يعنى از نگهبانان خود ميخواستيم بنويسند آنچه را در دنيا ميكرديد ..
و گفتهاند مقصود از كتاب لوح محفوظ است كه گواه بر هر نيك و بد است كه در آن ثبت است، و بنا بر اين معنى «نسخه بردارى» اينست كه فرشتههاى نگهبان از خزانهداران لوح محفوظ نسخه گيرند آنچه را از كردار بندهها در آن نوشته است و اين قول ابن عباس است.پ 2- در علل الشرائع (ج 2 ص 85) بسندش از أبى خديجه كه بامام ششم عليه السّلام گفتم: چرا بيت عتيق نام گرفته؟ فرمود: خدا عزّ و جلّ حجر الاسود را از بهشت براى آدم فرو آورد و خانه كعبه يك در سپيدى بود، و خدايش بآسمان برد و پايهاش بجا ماند، و آن برابر همين خانه است، و هر روز هفتاد هزار فرشته در آن درآيند و هرگز بدان باز نگردند، و خدا ابراهيم و اسماعيل را فرمود تا خانه را بر همان پايهها بسازند و بيت عتيق ناميده شد براى آنكه از غرق شدن رها گرديد.پ 3- در تفسير على بن ابراهيم: «و بيت معمور» گفت در آسمان چهارم
است و همان «ضراح است» و هر روز 70 هزار فرشته در آن درآيند و ديگر بدان باز نگردند هرگز.پ 4- در علل (ج 2 ص 92) بسندش از ابى حمزه ثمالى گويد: بامام چهارم گفتم: چرا طواف هفت دور است؟ فرمود: چون خدا تبارك و تعالى بفرشتهها فرمود «راستى من در زمين جانشين گذارم» و آنها در برابر خدا تبارك و تعالى گفتند:
«آيا در آن كسى گذارى كه تباهى انگيزد و خونريزد» خدا فرمود «براستى من ميدانم آنچه را شما ندانيد» و پيش از آن آنان را از نور خود محجوب نميكرد و پس از آن 7 هزار سال آنها را از نورش محجوب ساخت، پس بآنها مهر ورزيد و توبهشان را پذيرفت و بيت المعمور را در آسمان چهارم بر ايشان ساخت تا پايگاه و امن آنها باشد و خانه كعبه را زير بيت المعمور نهاد و پايگاه و امن نمودش و هفت دور طواف بر بندهها واجب شد در برابر هر هزار سال يك دور.پ 5- در علل (ج 2 ص 91) در علل ابن سنان از امام رضا عليه السّلام است كه علت طواف بخانه كعبه اينست كه خدا تبارك و تعالى بفرشتهها فرمود: «راستى من در زمين جانشين گذارم» گفتند: در آن كسى گذارى كه تباهى انگيزد و خونريزد و چنين بخدا پاسخ دادند، و دانستند كه گنه كردند و پشيمان شدند و بعرش پناهيدند و آمرزش خواستند، و خدا دوست داشت بندهها بمانند آن عبادت كنند، و در آسمان چهارم خانهاى نهاد در برابر عرش بنام (ضراح) سپس در آسمان دنيا خانهاى نهاد بنام بيت المعمور در برابر ضراح، سپس خانهاى در برابر بيت المعمور نهاد و آدم عليه السّلام را فرمود تا بر آن طواف كرد و خدا توبهاش را پذيرفت و اين حكم در فرزندانش تا روز قيامت جارى شد.پ 6- كفعمى و برسى بسند خود از پيغمبر روايت كردند كه جبرئيل گفت:
سوگند بدان كه تورا براستى مبعوث كرده خدا در آسمان چهارم خانهاى ساخت كه بدان بيت المعمور گويند، در هر روزى 70 هزار فرشته در آن درآيند و برون شوند و تا روز قيامت بدان باز نگردند (الخبر).
پ7- در درّ منثور (ج 1 ص 128) گفت: ازرقى از علىّ بن الحسين عليه السّلام بر آورده كه مردى از او پرسيد، آغاز طواف باين خانه از كى بوده؟ چرا بوده و از كجا بوده؟ پاسخ داد، امّا آغاز طواف باين خانه اينست كه خدا بفرشتهها فرمود:
راستى من گذارندهام در زمين جايگزين، فرشتهها گفتند: اى پروردگار جاگزينى جز از ما كه تباهى در آن انگيزد و خونها ريزد، و حسد ورزند بهم و دشمنى كنند با هم و بشورند بر يك ديگر، پروردگارا اين جايگزين را از ما بنه كه تباهى نكنيم و خونها نريزيم؟ و با يك ديگر دشمنى نكنيم و بهم حسد نبريم و نشوريم و ما تسبيح گوئيم و تقديس كنيم برايت، فرمانت بريم و گناهت نكنيم، خدا فرمود: راستى ميدانم من آنچه را شما ندانيد.
فرمود: فرشتهها گمان بردند آنچه بخدا گفتند اعتراضى بوده و او بر آنها از اين گفتهشان خشم كرده پس پناهنده شدند بعرش (و سر برداشتند و با انگشتان خود اشاره كردند و از ترس خود زارى و گريه نمودند خ ب) تا سه ساعت، خدا بدانها نظر كرد بر آنها رحمت آمد و زير عرش خانهاى بر چهار ستون از زبرجد ساخت با روپوش ياقوت سرخ و آن را خانه (ضراح) ناميد و آنگاه بفرشتهها فرمود: باين خانه طواف كنيد، و عرش را وانهيد، فرشتهها بدان طواف كردند و عرش را وانهادند و اين بر آنها آسانتر بود و آن بيت المعمور است كه خدا ذكر كرده، و هر روز و شب 70 هزار فرشته بر آن در بيايند كه هرگز بدان باز نيايند.
سپس خدا فرشتههايش را فرستاد و فرمود: بآن نمونه و اندازه برايم در زمين خانه بسازيد، و خداى سبحان بخلق زمين فرمود: بر آن خانه طواف كنيد چنانچه اهل آسمان به بيت المعمور طواف كنند.پ 8- و از مقاتل حديث را به پيغمبر صلى اللَّه عليه و اله كشانده كه آدم گفت: پروردگارا چه بدبختم، چيزى از نورت در برم نيست تا آن را بپرستم، و خدا بيت المعمور را بر او نازل كرد بپهناى خانه كعبه و در جايش از يك دانه ياقوت بهشت ولى بلنديش
از آسمان تا زمين بود و باو فرمود تا بر آن طواف كند، و اندوهى كه داشت از او برد، و در عهد نوح آن خانه را بالا برد (درّ منثور ج 1 ص 130)پ 9- و از ابن عباس كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و اله فرمود: بيت معمورى كه در آسمانست و هر روز 70 هزار فرشته در آن درآيند كه تا روز قيامت بدان باز نيايند در برابر خانه كعبه است (ص 117) و از انس مانند آنست.پ 10- و از أبى هريره است كه پيغمبر صلى اللَّه عليه و اله فرمود: در آسمان دنيا خانهايست بنام «معمور» برابر كعبه، و در آسمان چهارم نهريست بنام، زندگى، جبرئيل هر روز در آن فرو شود يك بار و آنگاه برآيد و خود را تكانى دهد و از او 70 هزار قطره بچكد و از آن 70 هزار فرشته بيافريند و فرمايد تا به بيت معمور آيند و نماز بخوانند و بكار بندند سپس بيرون شوند و هرگز بدان باز نگردند، و يكيشان را بر آنها فرمانده سازد تا آنها را در آسمان صف كند و تا روز قيامت خدا را تسبيح گويند (ص 117)پ 11- و از ابن عباس است كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و اله فرمود: بيت معمور در آسمانست و آن را (ضراح) گويند بمانند خانه كعبه اگر فرو افتد بر آن افتد، هر روز 70 هزار فرشته در آن درآيند كه هرگزش نديدهاند (در آن درنيامدند خ ب) و البته در آسمان همان حرمت مكّه را دارد (ص 117)پ 12- و از خالد بن مره (عرعرة خ ب) است كه مردى بعلىّ عليه السّلام گفت:
بيت معمور چيست؟ فرمود: خانهايست در آسمان بنام (ضراح) در برابر كعبه احترامش در آسمان چون احترام كعبه است در زمين هر روز 70 هزار فرشته در آن نماز خوانند كه هرگز بدان باز نيايند (ص 117)پ 13- ابن كواء از على عليه السّلام پرسيد بيت معمور چيست؟ فرمود: همان (ضراح) است خانهاى بالاى هفت آسمان زير عرش هر روز 70 هزار فرشته در آن درآيند كه تا قيامت بدان باز نيايند.پ 14- از ابن عباس است كه آن خانهايست برابر عرش فرشتهها آبادش دارند
هر شب 70 هزار فرشته در آن نماز گزارند كه بدان باز نگردند (ص 117)پ 15- و از ضحاك است كه از بهشت فرود شد و در مكّه آباد بود و در طوفان خدا آن را بآسمان ششم بالا برد و هر روز 70 هزار فرشته در آن درآيند (ص 117)پ بيان: جمع ميان اين اخبار با فرض صحت همه اينست كه بيت معمور در همه اين جاها كه در اخبار است موجود است و اخبار بسيار ديگرى كه تعلق باين باب دارد در باب ملائكه بيايند.
