دروغ و نقل آن

پ‏1- ابو نعمان گويد: امام باقر عليه السّلام فرمودند: اى ابو نعمان بر ما دروغ نبند كه شريعت از تو سلب خواهد شد، از جاه‏طلبى و رياست‏خواهى و برترى‏جوئى دست بكش تا به گناه آلوده نگردى ما را وسيله زندگى قرار نده كه فقير خواهى شد، تو حتما در پيشگاه خداوند حضور پيدا مى‏كنى و بايد جواب بدهى، اگر راست گفتى ما تصديق مى‏كنيم و اگر دروغ گفتى ما هم تكذيب مى‏كنيم.پ 2- يكى از راويان از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: على بن الحسين عليهما السّلام به فرزندان خود مى‏فرمودند: از دروغ دورى كنيد و سوگند بزرگ و كوچك‏

 

از زبان شما بيرون نيايد چه در كارهاى مهم و يا عادى.پ هر گاه مردى در كارهاى كوچك دروغ بگويد جرأت پيدا مى‏كند در كارهاى بزرگ هم مرتكب دروغ بشود، مگر نمى‏دانيد رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند بنده با صداقت رفتار مى‏كند تا آن جا كه خداوند او را از صديقان به حساب مى‏آورد، يا همواره دروغ مى‏گويد تا جايى كه خداوند او را در زمره دروغگويان به حساب مى‏آورد.پ 3- محمد بن مسلم از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه خداوند متعال براى كارهاى بد قفل‏هائى قرار داده و كليد آن با شراب مى‏باشد و دروغ از نوشيدن شراب هم بدتر است.پ 4- حسن صيقل گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم از امام باقر عليه السّلام براى ما روايت شده كه آن جناب در تفسير آيه شريفه: أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ فرموده‏اند:

به خداوند سوگند آنها دزدى نكردند و يوسف هم دروغ نگفته است.

در قضيه حضرت ابراهيم عليه السّلام نيز كه گفت: بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ، يعنى بت بزرگ آنها بتهاى كوچك را شكسته از آن‏ها سؤال كنيد، اگر سخن مى‏گويند، در اين جا هم فرموده‏اند: ابراهيم دروغ نگفت و بت‏ها هم كارى نكرده بودند.

امام صادق عليه السّلام فرمودند: شما در اين باره چه مى‏گوئيد، گفت: ما در اين موارد تسليم هستيم و سخنى نداريم، امام فرمودند: خداوند دو چيز را دوست مى‏دارد و از دو چيز خوشش نمى‏آيد از برافراشتن شمشير در جنگ خوشش مى‏آيد و دروغ در اصلاح را هم مى‏پسندد.

اما از كسى كه در ميان راه‏ها شمشيرش را برهنه مى‏كند و مردم را مى‏ترساند بدش مى‏آيد و دروغ را هم كه از روى مصلحت نباشد دشمن مى‏دارد، مقصود ابراهيم عليه السّلام اصلاح قومش بود و اينكه به آنها بفهماند بت‏ها شعور ندارند و يوسف هم قصدش اصلاح بود.پ 5- عيسى بن حسان گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند هر دروغى‏

 

براى دروغگو مسئوليت داردپ مگر در سه مورد مردى كه در جنگ شركت دارد و بايد اسرار جنگى را حفظ كند، مردى كه قصد اصلاح بين دو نفر را دارد و سخن آنها را به هم مى‏رساند و مردى كه به خانواده‏اش وعده داده ولى نمى‏خواهد آن را بطور كامل انجام دهد.پ 6- ابو اسحاق خراسانى روايت مى‏كند كه امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: از دروغ دورى كنيد، هر اميدوارى دنبال كار مورد نظرش مى‏رود، هر كس از چيزى بترسد از آن فرار مى‏كند.پ 7- ابو ليلى از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: دروغ ايمان آدمى را خراب مى‏كند.پ 8- فضيل بن يسار گويد: امام باقر عليه السّلام فرمودند: نخستين كسى كه دروغ را تكذيب مى‏كند خداوند است و بعد آن دو فرشته‏اى كه بر او ناظر مى‏باشند و سپس خودش كه مى‏داند به حق سخن نمى‏گويد و هر چه بر زبان جارى مى‏كند دروغ است.پ 9- عمر بن يزيد گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم مى‏فرمودند: دروغگو با دروغهاى روشن و سخنان بى‏حقيقت خود را به هلاكت مى‏رساند و پيروان خود را هم با ايجاد شك و شبهه در آن‏ها به نابودى مى‏كشاند.پ 10- معاويه بن وهب گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند: نشانه دروغگو آن است كه براى شما از مشرق و مغرب سخن مى‏گويد و از زمين و آسمان گفتگو مى‏نمايد، ولى اگر از حرام و يا حلال خدا از وى سؤال كنند چيزى نمى‏داند.پ 11- ابو بصير گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند: دروغ روزه را باطل مى‏كند، گفتم: كدام يك از ما در اينجا مصون هستيم فرمودند مطلب آن طور نيست كه شما آن را دريافت كرديد، مقصود در اينجا دروغ بر خدا و رسول خدا و امامان عليهم السّلام است.پ 12- يكى از راويان گويد: در محضر امام صادق عليه السّلام گفته شد: حائك ملعون‏

 

است امام عليه السّلام فرمود: براى اينكه او به خداوند و رسول او دروغ نسبت مى‏دهد.پ 13- اصبغ بن نباته گويد: امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: بنده‏اى مزه ايمان را درك نمى‏كند مگر اينكه از دروغ چه جدى و يا شوخى دست باز دارد.پ 14- عبد الرحمن بن حجاج گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم كذاب كسى را گويند كه در باره چيزى دروغ مى‏گويد، فرمودند خير چنين نيست هر انسانى گاهى از او چيزى ظاهر مى‏شود، مقصود از كذاب در اين گونه موارد كسى را گويند كه طبيعت او دروغگوئى باشد.پ 15- يكى از راويان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: عيسى بن مريم عليه السّلام فرمود: هر كس زياد دروغ بگويد وقار و زيبائيش را از دست مى‏دهد.پ 16- محمد بن سالم در يك حديث از امير المؤمنين عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: سزاوار است مرد مسلمان از دوستى و برادرى با دروغگو دورى كند، زيرا او به اندازه‏اى دروغ گفته كه اگر راست هم بگويد كسى او را قبول نمى‏كند و به سخنانش گوش نمى‏دهد.پ 17- عبيد بن زراره گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند: يكى از چيزهائى كه خداوند به دروغگويان داده فراموشى مى‏باشد.پ 18- يكى از راويان از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: سخن بر سه گونه است راست، دروغ و يا اصلاح بين مردم، گفته شد: اصلاح بين مردم چيست، فرمودند: سخنى از مردى مى‏شنوى و گفته‏هاى نارواى او را بر مى‏دارى و به طرف مى‏گوئى كه او نسبت به شما اظهار ادب مى‏كند و من خلافى از او نديدم و مقصودت در اينجا اصلاح مى‏باشد.پ 19- عطا از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: براى كسى كه قصد اصلاح دارد دروغى نيست و بعد اين آيه شريفه را تلاوت كردند أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ يعنى اى اهل كاروان شما دزد هستيد.

رسول خدا فرمودند: آنها دزد نبودند و يوسف هم دروغ نگفت و يا آيه شريفه بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ، به خداوند سوگند بت‏ها آن‏

 

كار را نكردند و حضرت ابراهيم عليه السّلام نيز دروغ نگفت.پ 20- امام صادق عليه السّلام فرمودند: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: كسانى كه دروغ مى‏گويند انسانيت و مردانگى ندارند.پ 21- طلحة بن زيد از امام صادق و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: شوخى زياد اعتبار آدمى را مى‏برد، خنديدن زياد ايمان را محو مى‏كند و دروغ زياد جمال انسانى را از انسان مى‏گيرد.پ 22- امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: هيچ كار بدى بالاتر از دروغ نيست.پ 23- حارث اعور از على عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: دروغ شايسته نيست چه جدى باشد و يا شوخى و اگر به كودكى هم وعده داده‏ايد بايد به آن وفا كنيد، دروغ انسان را به كارهاى بد مى‏كشاند و كارهاى بد هم سرانجام آدمى را به دوزخ مى‏برد.

كسانى در ميان شما هستند و به اندازه‏اى دروغ مى‏گويند تا به آنها كذاب و گناهكار گفته مى‏شود و گروهى مى‏باشند دروغ را به جايى رسانيده‏اند كه در دل آنها به اندازه سر سوزنى هم صداقت ديده نمى‏شود، اينها را در نزد خداوند كذاب مى‏گويند.پ 24- امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله روايت مى‏كند كه فرمودند: بدترين روايت نقل روايت دروغ مى‏باشد.پ 25- عبد اللَّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: مزاح و شوخى نكن تا نور چهره‏ات نرود، دروغ نگو تا جمالت پايدار بماند، از دو خصلت دورى كن، خستگى به خود راه نده و تنبلى نكن، اگر خسته شدى صبر را از دست خواهى داد و اگر تنبلى و سستى كردى حقى را نمى‏توانى ادا كنى.پ عيسى عليه السّلام مى‏فرمودند: هر كس زياد اندوهگين شود، بدنش بيمار مى‏گردد و هر كس بد اخلاق گردد خود را گرفتار عذاب مى‏كند، هر كس پر حرفى نمايد در سخن لغزش پيدا خواهد كرد، هر كس زياد دروغ بگويد نورش مى‏رود و هر كس با مردم ستيزد مردانگى خود را نابود مى‏كند.

 

پ‏26- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: راست بگوئيد كه خداوند با راستگويان مى‏باشد از دروغ دورى كنيد كه دروغ با ايمان مغايرت دارد، راستى آدمى را از لغزش نجات مى‏دهد و گراميش مى‏دارد، ولى دروغ انسانى را به سقوط مى‏كشاند و هلاك مى‏كند.پ 27- هشام بن سالم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: كسانى در ميان شيعيان ما مى‏باشند كه دروغ مى‏گويند تا آن جا كه شيطان به دروغ آنها نياز پيدا مى‏كند.پ 28- حسين بن حسن كندى از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود:

مردى دروغ مى‏گويد به اندازه‏اى كه از نماز شب محروم مى‏گردد، و هر گاه از نماز شب محروم شد از روزى هم محروم مى‏شود.پ 29- ابن فضال در يك حديث از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: دروغ، تكبر و چرت زدن از عواملى است كه شيطان آدمى را بوسيله آنها گمراه مى‏كند.پ 30- يونس در يك حديث مرفوع از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: اى على تو را از سه چيز نهى مى‏كنم و آنها عبارتند: از حسد، حرص و دروغ.پ 31- جبله افريقى گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: من رهبر يك خانه در ميان بهشت و يك خانه در وسط بهشت و يك خانه هم در بالاى بهشت مى‏باشم، آن‏ها را به كسانى مى‏دهم كه مراء و جدال نكنند اگر چه حق با آنها باشد، دروغ نگويند اگر چه شوخى باشد و داراى حسن خلق باشند.پ 32- سفيان ثورى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: اى سفيان دروغگو مردانگى ندارد، پادشاهان و امراء برادرى ندارند، حسود آسايش پيدا نمى‏كند و بد خلق رهبر نمى‏شود.پ 33- عبد اللَّه بن مسعود گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هر كس چهار چيز در آن باشد منافق مى‏باشد و هر كس كه يكى از آنها را داشته باشد منافق بحساب مى‏آيد تا آن گاه كه آن را ترك كند، هر گاه سخن بر زبان آورد دروغ مى‏گويد و

 

هر گاه وعده دهد خلف وعده مى‏كند و هر گاه پيمانى ببندد حيله دارد و هر گاه مخاصمه نمايد مرتكب گناه مى‏شود.پ 34- امام صادق عليه السّلام فرمود: دروغگو مردانگى ندارد.پ 35- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: هر كس به دروغ عادت كند فقير مى‏شود.پ 36- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: راستگوئى امانت است و دروغ خيانت.پ 37- ابن مسكان از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: خداوند متعال براى هر شرى قفل گذاشته است، و كليد همه آنها شراب مى‏باشد و بدتر از آن دروغ است.پ 38- ابو بصير گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمود: بنده‏اى دروغ مى‏گويد تا از دروغگويان شمرده مى‏شود و هر گاه دروغ گفت خداوند مى‏فرمايد: دروغ مى‏گويد: و مرتكب گناه مى‏گردد.پ 39- معمر بن خلاد گويد: امام رضا عليه السّلام فرمودند: از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله سؤال شد آيا مؤمن ترسو هست فرمودند آرى، گفته شد: بخيل هم مى‏باشد فرمودند:

آرى، سؤال شد: آيا دروغ هم مى‏گويد: گفت: خير.پ 40- اصبغ بن نباته از على عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: مردى به حقيقت ايمان نمى‏رسد مگر اينكه دروغ را رها كند چه جدى باشد و يا شوخى.پ 41- فضيل بن يسار گويد: امام باقر عليه السّلام فرمودند اولين كسى كه دروغ را تكذيب مى‏كند خداوند است و بعد دو فرشته‏اى كه ناظر بر اعمال او مى‏باشند و بعد هم خودش كه مى‏داند دروغ مى‏گويد.پ 42- مردى خدمت حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله آمد و گفت: يا رسول اللَّه به من خوئى تعليم كن تا همه نيكى‏هاى دنيا و آخرت را برايم بياورد، رسول خدا فرمودند: دروغ نگو، آن مرد گويد: گاهى برايم حالتى پيش مى‏آيد كه خداوند آن را نمى‏پسندد، من آن حالت را ترك مى‏كردم از ترس اينكه مبادا كسى از من سؤال كند و من رسوا شوم و يا دروغ بگويم و بر خلاف سخن رسول خدا عمل كرده باشم.

 

پ‏43- عباس بن هلال گويد: امام رضا عليه السّلام در باره مردى دروغگو سخن مى‏گفتند و بعد اين آيه شريفه را تلاوت كردند إِنَّما يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ، كسانى نسبت‏هاى ناروا مى‏دهند و دروغ مى‏گويند كه ايمان ندارند.پ 44- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: دروغگو بخاطر پستى و دنائت نفس خود دروغ مى‏گويد و ريشه استهزاء و ريشخند كردن مردم از اطمينان به سخنان دروغگويان مى‏باشد.پ 45- ابو محمد عسكرى عليه السّلام فرمودند: همه پليديها در اطاقى قرار دارند و كليد آن در دروغ است.پ 46- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند بالاتر از ربا دروغ مى‏باشد، مردى به حضور آن بزرگوار عرض كرد: مؤمن زنا مى‏كند، فرمود: گاهى امكان دارد، پرسيد، مؤمن دزدى مى‏كند، فرمودند گاهى امكان آن هست، پرسيد يا رسول اللَّه دروغ مى‏گويد فرمودند: خير خداوند فرموده دروغگويان مؤمن نيستند.پ 47- امام عليه السّلام فرمودند: از دروغ دورى كنيد كه دروغ آدميان را به گناه مى‏كشاند و گناه هم انسان را وارد دوزخ مى‏كند.پ انس گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: مؤمن هر گاه بدون عذر دروغ بگويد هفتاد هزار فرشته او را لعنت مى‏كنند و از درونش بوئى خارج مى‏گردد كه تا عرش مى‏رسد و حاملان عرش او را لعنت مى‏نمايند، خداوند براى آن گناه هفتاد زنا براى او مى‏نويسد كه پست‏ترين آنها زنا با مادرش مى‏باشد.پ امام صادق عليه السّلام فرمودند: دروغ زشت است جز در دو جا، هنگام دفع شر ظالمان و اصلاح بين مردم.پ موسى عليه السّلام گفت: اى خدا كدام يك از بندگانت عملش نيك مى‏باشد، فرمود:

 

كسى كه زبانش دروغ نگويد و دلش به گناه آلوده نشود و مرتكب زنا نگردد.پ امام عسكرى عليه السّلام فرمودند همه پليديها و زشتيها در يك اطاق جمع شده‏اند و كليد آن اطاق دروغ مى‏باشد.