در رياء و خودنمائى

1- ابو بصير گويد: امام صادق عليه السّلام به عباد بن كثير بصرى گفتند: اى بصرى از ريا دورى كن و بدان هر كس براى غير خداوند كار كند خدا او را به همان شخص وامى‏گذارد.

 

پ‏2- على بن عقبه از پدرش روايت مى‏كند كه گفت: از امام صادق عليه السّلام شنيدم مى‏فرمود: كار خود را براى خداوند انجام دهيد و مردم را در نظر نياوريد و بدانيد هر چه براى خدا باشد در نزد خداوند خواهد بود و هر چه براى مردم باشد بطرف خداوند نخواهد رفت.پ 3- يزيد بن خليفه گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: هر ريائى شرك بحساب مى‏آيد هر كس براى مردم كار كند بايد پاداش آن را هم از مردم بگيرد و هر كس براى خداوند كار كند خداوند پاداش او را خواهد داد.پ 4- جراح مدائنى از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه آن حضرت در تفسير آيه شريفه فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً، هر كس مى‏خواهد به لقاء پروردگار برسد بايد كار نيك انجام دهد و در عبادت براى خداوند شريك نياورد، فرمودند:

مردى كار خوبى انجام مى‏دهد و رضاى خداوند را در نظر نمى‏گيرد و مقصودش اين است مردم او را آدم خوبى بدانند و دوست دارد مردم در باره او سخن بگويند و كارهاى او را تعريف و توصيف كنند و در محافل و مجالس ذكر او را بنمايند، اين مرد در عبادت خود مشرك مى‏باشد.

بعد از آن فرمودند: بنده‏اى كه كارهاى نيك انجام دهد و دوست نداشته باشد آن را فاش كند، خداوند بعد از مدتى آن خير را براى مردم آشكار مى‏كند و هر بنده‏اى كه بخواهد شرى را پنهان نمايد خداوند پس از چند روز آن را فاش مى‏سازد.پ 5- محمد بن عرفه گويد: امام رضا عليه السّلام به من فرمودند: واى بر تو اى پسر عرفه كارها را بدون ريا انجام دهيد و آن را به رخ مردم نكشيد و بدانيد هر كس براى غير خداوند كار كند او را به همان شخص وامى‏گذارد و هر كس كارى بكند خدا او را به وى بر مى‏گرداند چه خير باشد و يا شر.پ 6- عمر بن يزيد گويد: من در نزد امام صادق عليه السّلام شام مى‏خوردم و آن جناب اين آيه را خواندند بَلِ الْإِنْسانُ عَلى‏ نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ  وَ لَوْ أَلْقى‏ مَعاذِيرَهُ‏

 يعنى انسان خود

 

آگاهى دارد و خويشتن را مى‏شناسد اگر چه براى كارهاى خود عذرهائى بتراشد.پ اى ابو حفص انسان چه مى‏كند هنگامى كه بر خدا وارد شود و كارهائى كه انجام داده براى او نباشد، رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هر كس در نهان كارى انجام دهد خداوند آن كار را به او باز مى‏گرداند اگر خير باشد و يا شر.پ 7- سكونى از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند:

فرشته اعمال بنده‏اى را با خوشحالى بالا مى‏برد، هنگامى كه نيكى‏هايش را عرضه داشت خداوند مى‏فرمايد آن‏ها را در جهنم قرار دهيد آن اعمال براى من نبوده است.پ 8- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: در رياكار سه نشانه وجود دارد، هنگامى كه مردم را پيرامون خود مشاهده مى‏كند نشاط برايش پيدا مى‏شود، هر گاه تنها بماند كسالت دارد و دوست مى‏دارد كه در همه كارها مردم او را ستايش نمايند.پ 9- على بن سالم گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند خداوند متعال مى‏فرمايد من بهترين شريك هستم براى كسانى كه بخواهند با من در كارها شركت داشته باشند، ولى هر كس در كارها ديگرى را هم با من شريك نمايد آن را نخواهم پذيرفت مگر آنچه را كه فقط براى من باشد.پ 10- داود از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: هر كس در نزد مردم ظاهر شود و كارى بكند كه خداوند آن را دوست مى‏دارد، ولى در نهان كارهائى بكند كه خداوند آن را دوست نمى‏دارد، آن مرد هنگامى كه در پيشگاه خداوند حاضر شود مورد غضب قرار خواهد گرفت.پ 11- ابو العباس از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه آن جناب فرمودند شماها چكار مى‏كنيد در آن هنگام كه كار نيك آشكارا انجام مى‏دهيد و در نهان كار زشت مى‏كنيد، آيا لازم نيست اين افراد به خود برگردند و بدانند اين كار خوب نمى‏باشد.

خداوند متعال مى‏فرمايد: ان الانسان عَلى‏ نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ

، آدمى خود مى‏داند چه مى‏كند و او از همگان به حال خود آگاه‏تر مى‏باشد و بدانيد هر گاه باطن درست شد

 

و پاك گرديد ظاهر هم آراسته خواهد شد.پ 12- بشير از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: هر كس كار نيك براى خداوند بكند و لو اندك باشد خداوند آن را آشكار مى‏كند و بيشتر به او مى‏دهد ولى هر كس كار زياد انجام دهد ولى مردم را در نظر بگيرد اگر چه خود را به مشقت بياندازد و شب‏ها را بيدار بماند خداوند كارهاى زياد او را اندك نشان مى‏دهد و در انظار مردم ناچيز جلوه مى‏دهد.پ 13- سكونى از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند:

بزودى زمانى فرا خواهد رسيد كه نيت‏ها آلوده خواهند شد و ظاهرها زيبا جلوه خواهند كرد، مردم به دنيا طمع مى‏كنند و براى رضاى خدا كارى انجام نمى‏دهند دين آنها از روى ريا خواهد بود، ترسى نخواهند داشت آنها گرفتار عذاب مى‏شوند و مانند غريق دعا مى‏كنند ولى پاسخ نمى‏شنوند.پ 14- يكى از راويان از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: باقى ماندن بر كارها سخت‏تر از خود عمل مى‏باشد راوى سؤال كرد ابقاء بر عمل چيست، فرمودند: مردى انفاق مى‏كند و رضاى خدا را در نظر مى‏گيرد اين كار جزء اعمال نهانى به حساب مى‏آيد، بعد آن را آشكار مى‏كند، جزء كارهاى آشكار محسوب مى‏گردد، بار ديگر آن را ذكر مى‏كند ريائى بحساب مى‏آيد.پ 15- ابن قداح از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: از خداوند بترسيد نه آن ترسى كه از روى عذاب و مجازات باشد، براى خداوند كار كنيد ولى توجه كنيد كه براى ريا و تظاهر نباشد و بدانيد هر كس براى غير خدا كار كند خداوند او را به همان شخص واگذار مى‏كند.پ 16- زراره از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه از آن حضرت سؤال كردم كه مردى كار نيكى مى‏كند و شخص ديگرى او را در حال عمل نيك مى‏نگرد و او خوشحال مى‏شود، امام عليه السّلام فرمودند مانعى ندارد، همه افراد دوست دارند كه كارهاى نيك آنها در ميان مردم آشكار گردد، ولى اگر آنها براى خوشنامى خود و تظاهر به حسن عمل كارى انجام دهند ريائى خواهد بود.

 

پ‏17- ابن زياد از امام صادق و او از پدرش عليهما السّلام روايت مى‏كند كه از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله سؤال شد فردا چه چيز انسان را نجات مى‏دهد، فرمود: نجات در اين است كه با خداوند خدعه نكنيد و فريب كارى ننمائيد، هر كس با خداوند خدعه كند خدا هم با او خدعه مى‏كند و ايمان را از او مى‏گيرد، او با خودش مكر مى‏كند اگر بداند و با درك نمايد.

از رسول گرامى سؤال شد خداوند چگونه با او خدعه مى‏كند، فرمودند: او به اوامر خداوند عمل مى‏كند ولى كارها را براى تظاهر انجام مى‏دهد و رضايت خدا را در نظر نمى‏گيرد، اكنون از خداوند بترسيد و از ريا و تظاهر خوددارى كنيد كه آن شرك به خداوند مى‏باشد.

رياكار روز قيامت با چهار نام خوانده مى‏شود او را با چهار نام صدا مى‏كنند، مى‏گويند: اى كافر اى فاجر، اى مكار و اى زيانكار، كارهايت باطل شد، ديگر اجر و مزد و پاداش ندارى امروز بهره و نصيبى نخواهى داشت و اينك از آن كسى كه برايش كار مى‏كردى پاداش بخواه.پ 18- ابن زياد از امام صادق و او از پدرش عليهما السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هنگامى كه در وقت نماز گزاردن يكى نزد شما آمد و گفت: شما رياكارى مى‏كنيد، بايد نماز خود را طولانى كند اما تا هنگامى كه وقت واجب فوت نگردد.

اما اگر در كار ديگرى از امور آخرت مشغول مى‏باشد هر چه مى‏خواهد آن را ادامه دهد، اما اگر به يكى از كارهاى دنيائى مشغول است بايد به سرعت از آن خارج گردد، هر گاه شما را به عروسى‏ها دعوت كردند شتاب نداشته باشيد زيرا آن مجالس شما را بياد دنيا مى‏اندازند و هر گاه به تشييع جنازه دعوت شديد شتاب كنيد كه آن آخرت را به ياد شما مى‏آورد.پ 19- على بن جعفر از برادرش موسى و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: مردانى را بطرف جهنم مى‏برند، خداوند به مالك دوزخ مى‏فرمايد: به آتش امر كن تا پاى آنها را نسوزاند، زيرا آنها بطرف مساجد مى‏رفتند.

 

پ‏به آتش بگو چهره آنها را هم نسوزاند زيرا آنها وضوى كامل مى‏گرفتند و دست آنها را هم نسوزاند، زيرا آنان دست خود را براى دعا بالا مى‏بردند و زبان آنها را هم نسوزاند زيرا آنان زياد قرآن مى‏خواندند، در اين هنگام خازن آتش مى‏گويد پس اى اشقياء چرا شما را اينجا آوردند مى‏گويند: ما كارمان ريائى و تظاهر بود و به ما گفتند براى كسانى كه كار مى‏كرديد از آن‏ها پاداش بخواهيد.پ 20- حماد از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: لقمان به فرزندش گفت: رياكار سه نشانه دارد، هنگامى كه تنها باشد تنبل است و هنگامى كه مردم را بنگرد نشاط پيدا مى‏كند و هر كارى كه مورد پسند مردم باشد انجام مى‏دهد.پ 21- يزيد بن خليفه گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: شما مى‏خواهيد در بالاى كوهى زندگى كنيد تا مرگ شما برسد، مى‏خواهيد كارهاى ريائى انجام دهيد، هر كس براى مردم كار كند پاداش آن را بايد از مردم بخواهد و هر كس براى خداوند كار كند از او پاداش خواهد گرفت و بدانيد هر كار ريائى شرك بحساب مى‏آيد.پ 22- ابو بصير گويد: امام صادق عليه السّلام در تفسير آيه شريفه فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً فرمودند: مقصود از اين شرك، شرك ريائى مى‏باشد.پ 23- ابو جارود از امام عليه السّلام روايت كرده كه فرمود: از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله سؤال شد تفسير آيه شريفه فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ چيست فرمودند: هر كس از روى ريا نماز بگذارد مشرك بحساب مى‏آيد و هر كس زكاة مالش را براى ريا بدهد مشرك است.

كسى كه براى مردم روزه مى‏گيرد و تظاهر مى‏كند مشرك مى‏باشد، هر كس براى اينكه نامش را مشهور كند و خوشنام گردد به حج برود مشرك محسوب مى‏گردد و بطور كلى هر كس اوامر خداوند را از روى ريا و تظاهر انجام دهد مشرك است و خداوند اعمال او را قبول نمى‏كند.پ 24- از امير المؤمنين عليه السّلام سؤال شد كدام يك از كارها آدمى را نجات‏

 

مى‏دهد، فرمودند: هر چه مى‏جويد نزد خداوند برود و از او بخواهد.پ 25- مفضل از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند مشهور شدن به عبادت از موارد ريا مى‏باشد.پ 26- زراره و حمران از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كنند فرمود: اگر بنده‏اى كارى انجام دهد و در آن عمل رضايت خداوند را در نظر بگيرد و طالب آخرت باشد، ولى در آن ميان ديگرى را هم دخالت دهد مشرك خواهد بود.پ امام صادق عليه السّلام فرمودند: هر كس براى مردم كار كند پاداش خود را بايد از مردم بگيرد و هر ريائى شرك به حساب مى‏آيد و نيز فرمودند: خداوند مى‏فرمايد:

هر كس براى من و ديگرى كار كند براى او كار كرده است.پ 27- سكونى از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند:

زمانى براى امت من خواهد رسيد كه نيت‏هاى آنان پليد خواهد شد، آنها ظواهر خودشان را نيكو جلوه مى‏دهند تا به مال و منال دنيا برسند.

آن جماعت طماع و دنياپرست بطرف خداوند توجه نمى‏كنند و از او چيزى نمى‏خواهند، آنها هر كارى كه مى‏كنند از روى ريا مى‏باشد و هرگز ترس از خدا ندارند، خداوند آنها را گرفتار مصيبت مى‏كند و آنها مانند غريق هر چه دعا مى‏كنند مستجاب نمى‏گردد.پ 28- ابن زياد از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه پدرش فرمودند: خداوند متعال يكى از كتابهاى خود را براى يكى از پيامبرانش فرستاد، در آن كتاب آمده بود: گروهى از بندگان من دنيا را به وسيله دين بدست مى‏آورند و از اين طريق كاسه‏ليسى مى‏كنند.

آنها لباس ميش‏ها را در بر مى‏نمايند ولى دل آنان مانند دل گرگ‏ها مى‏باشد، تلخى آنها بسيار كشنده و ناگوار است، زبانشان از عسل شيرين‏تر ولى باطنشان از مردار هم بدبوتر است آنها مرا مى‏خواهند فريب دهند و يا مرا گول و نيرنگ بزنند و يا به من جرأت پيدا كرده‏اند.

به عزت و جلال خودم سوگند آنها را به فتنه‏هائى گرفتار خواهم كرد كه مهار

 

آنها را بگيرد و در اطراف زمين حركت دهد،پ به اندازه‏اى كه حكيمان هم در آن باره متحير گردند و صاحب‏نظران سرگردان شوند و از آن سر در نياورند.

فتنه‏اى كه حكمت حكيمان و دانش دانشمندان در آن بمانند و حقيقت آن را در نيابند من آنها را از هم پراكنده مى‏سازم و گروهى را بر گروهى ديگر مسلط خواهم ساخت تا يك ديگر را آزار دهند من از دشمنان خود به وسيله دشمنى ديگر انتقام خواهم گرفت و باكى ندارم تا همه را عذاب نمايم و آنها را مورد تعقيب قرار دهم.پ 29- امام حسن عسكرى عليه السّلام فرمودند: شرك در ميان مردم از حركت مورچه روى فرش سياه در شب سياه هم مخفى‏تر است.پ 30- هشام بن سالم از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه خداوند عالم فرمودند: من بهترين شريك مى‏باشم، هر كس براى من كار كند و ديگرى را هم با من در نظر بگيرد، مثل اين است كه براى ديگرى كار كرده باشد.پ 31- يكى از اصحاب ما از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمودند: بين حق و باطل فقط بى‏عقلى وجود دارد، پرسيدند يا ابن رسول اللَّه اين چگونه مى‏شود، فرمودند: بنده‏اى كارى انجام مى‏دهد و خداوند هم از او راضى مى‏باشد ولى او غير از خدا را در نظر مى‏گيرد، اگر او در اين كار فقط خداوند را در نظر مى‏گرفت به سرعت به مقصود خود مى‏رسيد.پ 32- ابن قداح از امام صادق عليه السّلام از پدرش روايت مى‏كند كه على عليه السّلام فرمودند: از خداوند بترسيد ولى نه از اين جهت كه او شما را به خاطر گناه تعذير مى‏كند و براى خداوند كار كنيد ولى بدون ريا و يا تظاهر، و بدانيد هر كس براى غير خداوند كار كند، خدا او را به همان شخص واگذار مى‏كند.پ 33- يكى از راويان روايت مى‏كند كه امام صادق عليه السّلام فرمودند: هر كس براى خداوند كار كند اگر چه كم باشد خداوند آن كار را آشكار مى‏كند و بيشتر از آنچه در نظر گرفته به او مى‏دهد، ولى هر كس كار زياد بكند، ولى براى مردم عمل نمايد جز خستگى و بى‏خوابى سودى نخواهد برد، خداوند اين گونه اعمال را در نظر مردم‏

 

كم جلوه مى‏دهد.پ 34- عالم عليه السّلام فرمودند: خداوند متعال مى‏فرمايند: من بهترين شريك مى‏باشم هر كس با من در كارهاى خود شريكى قائل گردد از وى قبول نخواهم كرد، مگر اينكه آن از روى اخلاص باشد.پ روايت شده از امام عليه السّلام كه فرمودند: من بهترين شريك مى‏باشم و هر كس در كارش براى من شريكى بياورد او را رها خواهم كرد.پ امام عليه السّلام در تفسير آيه شريفه فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً فرمودند: هر كس كار نيكى انجام دهد و قصدش خدا نباشد و فقط براى خوش آمدن مردم آن كار را بكند اين عمل شرك در عبادت بحساب مى‏آيد و داخل در اعمال ريائى مى‏باشد و خداوند اين عمل را شرك ناميده است.پ روايت شده كه هر كس براى خداوند كار كند پاداش او هم با خداوند است و هر كس براى مردم كار كند بايد اجر خود را هم از مردم بگيرد و هر ريائى شرك بحساب مى‏آيد.پ روايت شده هر بنده‏اى كه در نهان كار نيكى انجام دهد، خداوند بعد از مدتى آن كار را آشكار مى‏كند و هر بنده‏اى كه كار بدى انجام دهد و آن را مخفى بدارد خداوند آن را هم فاش مى‏سازد.پ 35- امام صادق عليه السّلام فرمودند: كارهايت را با ريا و تظاهر باطل نكن، زيرا كسى نمى‏تواند تو را زنده كند و يا بميراند و يا تو را بى‏نياز سازد، ريا درختى است كه ميوه‏اش شرك خفى مى‏باشد و ريشه آن نفاق بشمار مى‏رود.

به رياكار در هنگام ميزان اعمال گفته مى‏شود اينك پاداش خود را از كسى كه براى او كار كردى و او را با خداوند شريك كردى بگير، اكنون توجه كن بايد از كه فرياد خواهى كنى و به كه اميدوار هستى و از كه مى‏ترسى، آن‏ها را براى خود حاضر كن تا تو را كمك كنند.

بدان كه تو توانائى ندارى اسرار خود را از خداوند مخفى بدارى و هر چه انجام‏

 

داده‏اى او مى‏داند،پ اينك گرفتار مكرى شده‏اى كه خداوند در قرآن مى‏فرمايد:

يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ ما يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُرُونَ.

بيشترين موارد ريا در نگاه كردن و سخن گفتن، خوردن، راه رفتن، مجالست، لباس پوشيدن، خنديدن، نماز، حج، جهاد، قرائت قرآن و ساير عبادات آشكارا مى‏باشد و در اينجاها انسان گرفتار رياء و تظاهر و شرك مى‏شود.

اما كسى كه باطنش را براى خداوند خالص كند و دلش خاشع گردد و خود را مقصر و ذليل بداند و كوشش كند و همواره شكرگزار باشد، اين چنين اشخاصى اميد خلاصى دارند و ممكن است از رياء و نفاق دور بمانند.پ 36- از على عليه السّلام سؤال شد: بدبختى بزرگ چيست، فرمودند: كسى كه دنيا را براى رسيدن به دنيا ترك مى‏كند، اين دنيا را از دست مى‏دهد و در آخرت هم سودى نمى‏برد و زيان مى‏نمايد، مردى كه عبادت مى‏كند و خود را به مشقت مى‏اندازد و روزه مى‏گيرد ولى همه را ريائى انجام مى‏دهد.

اين شخص با اين كارها از همه لذات و خوشيهاى دنيا محروم مى‏گردد و فقط سختى‏ها و ناراحتيها براى او باقى مى‏ماند، اگر او از روى خلوص آن كارها را كرده بود، از خداوند پاداش مى‏گرفت او خيال مى‏كند هنگامى كه وارد آخرت شود ميزان اعمالش سنگين مى‏شود ولى او در آن جا چيزى مشاهده نمى‏كند زيرا اعمال او براى خداوند نبوده است.پ 37- عبيد گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: مردى نماز مى‏گذارد و نمازش را نيكو ادا مى‏كند و دوست مى‏دارد مردم را بطرف خود متوجه سازد، فرمودند اين عمل ريا بحساب نمى‏آيد.پ 38- علاء بن فضيل گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند معنى آيه شريفه فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً آن است كه هر كس نماز بگذارد و يا روزه بگيرد و يا برده‏اى آزاد كند و يا حجى بجاى آورد و مقصودش آن باشد كه مردم از وى خوششان بيايد مشرك بحساب مى‏آيد ولى قابل گذشت مى‏باشد.

 

پ‏39- جراح از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه در تفسير آيه شريفه فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ ... أَحَداً فرمودند: كسى كه كار نيكى مى‏كند و رضايت خداوند را در نظر نمى‏گيرد و مى‏خواهد به اين وسيله آبروئى در ميان مردم پيدا كند اين مرد در عبادت خدا مشرك مى‏شود.پ 40- على بن سالم از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه خداوند فرمود: من بهترين شريك مى‏باشم، هر كس در كارهاى خود براى من شريكى قرار دهد آن را نخواهم پذيرفت من آن اعمالى را خواهم پذيرفت كه خالص باشد.پ 41- زراره و حمران از امام باقر و صادق عليهما السّلام روايت مى‏كنند كه فرمودند: اگر بنده‏اى عملى انجام دهد و مقصودش خدا و آخرت باشد ولى بعد از آن بخواهد مردم هم از آن خوششان بيايد اين شخص مشرك به حساب مى‏آيد.پ 42- ابو بصير گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند: بنده‏اى را روز قيامت مى‏آورند، كه نماز گزارده است، گويد: بار خدايا من براى رضاى تو نماز گزارده‏ام، به او مى‏گويند خير تو براى اينكه گفته شود خوب نماز گزارده‏اى نماز مى‏خواندى در اين هنگام امر مى‏شود او را بطرف دوزخ هدايت كنيد.

بعد از اين بنده‏اى ديگر را حاضر مى‏كنند كه قرآن ياد گرفته است او مى‏گويد:

بار خدايا من براى رضاى تو قرآن را فرا گرفتم، گفته مى‏شود آرى تو قرآن ياد گرفتى بگويند او خوش صدا مى‏باشد، در اين جا فرمان مى‏رسد او را هم به طرف دوزخ ببريد.

بار ديگر بنده‏اى ديگر مى‏آورند كه جهاد كرده است، او مى‏گويد: بار خدايا من براى رضاى تو به جهاد رفته‏ام به او مى‏گويند: خير تو به جهاد رفتى تا بگويند فلان كس شجاع مى‏باشد در اين جا امر مى‏آيد او را هم بطرف دوزخ هدايت كنيد.

سپس بنده‏اى ديگر را حاضر مى‏كنند كه مال خود را در راه خداوند متعال انفاق كرده است، او مى‏گويد: بار خدايا من اموال خود را در راه تو انفاق كردم، به او هم مى‏گويند خير تو در انفاق خود نظر داشتى كه مردم بگويند او چه اندازه سخاوت دارد، فرمان مى‏آيد او را هم وارد آتش كنيد.

 

پ‏43- يزيد بن خليفه گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند: هر كس براى خداوند كار كند پاداش او با خداوند خواهد بود و هر كس براى مردم عمل نمايد پاداش خود را بايد از مردم بگيرد و هر ريائى شرك است.پ 44- سعد اسكاف از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه گفت: در بنى اسرائيل عابدى بود كه داود عليه السّلام از او خوشش مى‏آمد، خداوند به داود وحى كردند تو از كارهاى او در شگفت مباش او ريائى كار مى‏كند.

گويند آن عابد درگذشت نزد داود عليه السّلام آمدند و گفتند فلان كس درگذشت، فرمود: برويد او را دفن كنيد بنى اسرائيل از اين عمل داود ناراحت شدند كه چرا او در جنازه عابد شركت نكرده است.

هنگامى كه عابد را غسل دادند پنجاه نفر برخاستند و شهادت دادند كه از آن جز خير مشاهده نكرده‏اند، بعد از اينكه بر جنازه او نماز گزاردند پنجاه نفر ديگر هم شهادت دادند كه جز خير از وى مشاهده نكرده‏اند.

در اين هنگام خداوند براى داود وحى فرستاد كه چرا در جنازه او حاضر نشدى، گفت: بار خدايا تو مرا از او آگاه ساختى، خداوند فرمود: آرى چنين بود ولى چون گروهى از علماء و راهبان به خوبى او گواهى دادند من هم او را رحمت كردم با اينكه مى‏دانستم او چه نظرى داشت.پ 45- موسى بن جعفر عليه السّلام از پدرانش روايت مى‏كند كه على عليه السّلام فرمود: ما از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله سؤال كرديم و گفتيم: يا رسول اللَّه مردى از ما روزه مى‏گيرد و نماز مى‏گذارد ولى شيطان در او القاء مى‏كند و مى‏گويد شما رياكار هستيد.

رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هنگامى كه شيطان اين گونه به شما القاء كرد، شما هم در اينجا بگوئيد خداوندا به شما پناه مى‏برم از اينكه با علم و اراده براى تو شريكى بياورم و اگر از روى جهالت كارى كرده‏ام استغفار مى‏نمايم.پ 46- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: بدون ريا عمل كنيد و تظاهرى نداشته باشيد و بدانيد هر كس براى غير خدا كار كند خداوند كارش را به او واگذار مى‏كند.

 

پ‏47- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: آنچه بيشتر از شما مى‏ترسم شرك كوچك است گفتند يا رسول اللَّه شرك كوچك كدام است فرمودند: آن ريا مى‏باشد، روز قيامت كه خداوند بندگان را پاداش مى‏دهد مى‏گويد: برويد از كسانى كه براى آنها كار مى‏كرديد پاداش خود را طلب كنيد و ببينيد آيا آن‏ها مى‏توانند پاداش شما را بدهند.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: از چاه رسوائى به خداوند پناه ببريد، گفته شد: يا رسول اللَّه چاه رسوائى كدام است، فرمودند: نام يك دره‏اى در جهنم است كه رياكاران در آنجا خواهند بود.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: روز قيامت به رياكار مى‏گويند، اى بدكار، اى مكار، اى فريب‏كار، هر چه كار كردى از دست رفت و مزدت پايمال شد، اينك برويد و مزد خود را از همان كسى كه براى او كار مى‏كرديد بگيريد.پ جراح مدائنى از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه آن حضرت در تفسير آيه شريفه فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فرمودند آنها كسانى هستند كه از روى ريا و تظاهر كار مى‏كنند و مشرك بشمار مى‏روند.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: فرشته‏اى با خوشحالى نامه عمل يك بنده كه همه‏اش نيك مى‏باشد بطرف بالا مى‏برد، ولى خداوند مى‏فرمايد اين نامه را در دوزخ بگذاريد او براى من كار نكرده است.پ على عليه السّلام فرمودند: رياكار سه نشانه دارد خوشحال مى‏شود هنگامى كه مردم را بنگرد كسالت پيدا مى‏كند هنگامى كه تنها باشد و دوست مى‏دارد مردم از او تعريف كنند.48- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: خداوند متعال مى‏فرمايد: من بهترين شريك هستم، هر كس براى من در كارها شريكى قائل شود آن عمل براى من نخواهد بود، زيرا من فقط اعمال خالص را قبول مى‏كنم.پ در حديث ديگرى آمده كه من بى‏نيازترين شريكان مى‏باشم، هر كس كارى انجام دهد و ديگرى را در نظر بگيرد من از او بيزار مى‏باشم و آن كار براى من‏

 

نيست.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هر حقى حقيقتى دارد و هيچ كس به حقيقت اخلاص نمى‏رسد مگر اينكه دوست نداشته باشد مردم او را بستايند و كارها را براى خدا انجام دهد.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: اى ابو ذر مردى به حد فقاهت نخواهد رسيد تا آنگاه كه مردم را مانند شتران تصور كند، او بايد به آنها توجه نكند و آنها نتوانند در او اثر بگذارند همان گونه كه يك شتر نمى‏تواند در او اثر بگذارد و بعد متوجه خود شود و خود را از همگان حقير بداند و براى خودش شخصيت قائل نگردد.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: خداوند عملى را كه اندكى در آن ريا باشد مورد قبول قرار نمى‏دهد.پ از رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله سؤال شد نجات در چيست، فرمودند: بنده‏اى در عبادات و طاعات خداوند ديگرى را در نظر نداشته باشد.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: چيزى كه بيشتر از شما مى‏ترسم شرك اصغر مى‏باشد گفتند: يا رسول اللَّه شرك اصغر كدام است فرمودند: رياء خداوند متعال مى‏فرمايد هنگامى كه بندگان را پاداش عمل مى‏دهند به آنها مى‏گويند برويد از كسانى كه براى آنها كار مى‏كرديد پاداش خود را بگيريد، آيا جزاء و ثوابى در آن جا مشاهده مى‏كنيد.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: هر كس در برابر نيكيهاى خداوند از نيكيهاى مردم صرف نظر كند پروردگار او را به مردم محتاج نخواهد كرد.پ روايت شده مردى در بنى اسرائيل گفت: من خداوند را چنان عبادت كنم كه همواره نام من باقى بماند، او مدتى به جديت مشغول عبادت شد، او از هر اجتماعى كه مى‏گذشت مردم به او مى‏گفتند اين شخص ظاهرساز و رياكار مى‏باشد.

او يكى از روزها متوجه خود شد و گفت: تو خود را خسته كردى و عمرت را ضايع ساختى، اينك بايد كارى كنى كه بعد از اين براى خداوند عمل نمائى، نيت او تغيير كرد و عملش خالص شد و براى خدا كار كرد، او بعد از اين به هر گروهى‏

 

از مردم كه عبور مى‏كرد مى‏گفتند: او متقى و پرهيزگار مى‏باشد.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هر كس آخرت خود را اصلاح كند، خداوند دنياى او را اصلاح مى‏كند و هر كس بين خود و خدا را اصلاح نمايد خداوند بين او و مردم را اصلاح مى‏كند.پ 49- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: بهشت سخن گفت و اظهار داشت من حرام مى‏باشم بر كسى كه بخل ورزد و رياكار باشد.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: آتش و اهل آن از رياكاران فرياد و شيون مى‏كنند، گفته شد: يا رسول اللَّه آنها چگونه شيون مى‏نمايند فرمودند: از آتش سوزانى كه آنها در آن مورد عذاب قرار مى‏گيرند.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: نخستين كسانى كه روز قيامت احضار مى‏شوند، مردى كه قرآن را جمع كرده، شخصى كه در راه خدا كشته شده و مردى كه مال فراوان دارد، خداوند متعال به او مى‏گويد مگر آنچه را كه براى رسول فرستادم به تو تعليم نكردم، گويد چرا تعليم فرمودى.

خداوند متعال مى‏فرمايد پس چرا آنچه تعليم گرفتى مورد عمل قرار ندادى، او مى‏گويد: بار خدايا من در شب و روز قرآن را مطالعه و تلاوت كردم، خداوند و فرشتگان مى‏گويند دروغ مى‏گوئى، مقصود شما آن بود كه بگويند فلان شخص خوب قرآن مى‏خواند و همين را هم مى‏گفتند.

بعد از آن مرد ثروتمند را مى‏آورند خداوند از او سؤال مى‏كند مگر زندگى تو را توسعه ندادم و تو را از ديگران بى‏نياز نكردم او مى‏گويد: آرى اى خداى من مطلب چنين است، خداوند سؤال مى‏كند پس چرا به آنچه دادم عمل نكردى.

مى‏گويد: چرا من صله رحم بجاى آوردم و در راه خداوند دادم، خداوند مى‏گويد دروغ گفتى و فرشتگان هم مى‏گويند دروغ مى‏گويد، خداوند مى‏فرمايد تو اين كارها را مى‏كردى تا بگويند فلان كس بخشنده است و اين سخن را هم گفتند.

بعد از آن مردى كه در راه خداوند كشته شده است حاضر مى‏شود به او مى‏گويند شما چه كرديد، او مى‏گويد: بار خدايا تو فرمان جهاد دادى و من هم‏

 

 

جنگ كردم تا در راه تو كشته شدم،پ خداوند مى‏گويد: دروغ مى‏گوئى و فرشتگان هم او را تكذيب مى‏كنند، خدا و فرشتگان مى‏گويند تو مى‏خواستى مردم بگويند فلان كس شجاع است و همين را هم مى‏گفتند، بعد از اين رسول خدا فرمودند: آنها گروهى هستند كه آتش جهنم به واسطه آنها گداخته مى‏شود.