1- يكى از شاميان از على عليه السّلام سؤال كرد كدام يك از مردمان نزد خداوند بهتر مىباشند، فرمود: آن كه بيشتر از همه مىترسد و از همگان به تقوى داناتر و در دنيا زهدش بيشتر است.پ
2- سكونى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه آن جناب فرمود: به امير المؤمنين عليه السّلام گفته شد زهد در دنيا كدام است، فرمودند: از حرام دنيا دور شدن.پ
3- ابو الطفيل گويد: از على عليه السّلام شنيدم فرمود: زهد كوتاهى آرزوها و
سپاسگزارى از هر نعمت و پرهيزكارى از آنچه خداوند حرام كرده است.پ
4- سكونى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: زهد در دنيا به اين نيست كه كسى مال خود را ضايع كند و يا حلالى را حرام سازد بلكه زهد در دنيا آن است به آن چه در دست دارى دل نبندى و به آن چه در دست خداوند است اطمينان پيدا كنى.پ
5- هاشم بن بريد از پدرش روايت مىكند كه مردى از امام باقر عليه السّلام در باره زهد سؤال كرد، امام عليه السّلام فرمود: زهد برده گونه است، بالاترين درجات زهد پائين درجات ورع است، و بالاترين درجه ورع پائين درجه يقين مىباشد.
بالاترين درجه يقين پائين درجه رضا مىباشد، آگاه باشيد كه خداوند در قرآن مجيد زهد را در يك آيه بيان داشته و آن را تعريف كرده است، و آن اين است كه بر گذشتهها افسوس نخوريد، و از آنچه به شما رسيد خوشحال نباشيد.پ
6- على بن ناصر از امام جواد عليه السّلام از پدرش از امام صادق عليهم السّلام روايت مىكند كه از آن حضرت سؤال كردند زهد در دنيا چيست فرمود: حلال را ترك مىكنند براى حساب آن، و از حرام دست بر مىدارند براى عقاب آن.پ
7- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: نخستين عمل صالح اين امت زهد و يقين، و آخرين چيزى كه آنها را به هلاكت مىرساند بخل و آرزوى دراز مىباشد.پ
8- حفص گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم قربانت گردم زهد در دنيا را تعريف فرمائيد فرمود: خداوند آن را در كتاب خود تعريف كرده است از گذشتهها تاسف نخوريد، و از آنچه به شما رسيد خوشحال نباشيد، داناترين مردم آنهائى هستند كه بيشتر از خداوند مىترسند و آن كه زيادتر مىترسد زيادتر مىداند، و آن كه زيادتر مىداند زهدش هم زيادتر است.پ
9- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: هر گاه مشاهده كرديد مردى در دنيا زاهد شده خود را به آن نزديك كنيد زيرا به او حكمت عطا شده است.پ
رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: مؤمن خانهاش از نى مىباشد و طعام او يك گرده نان است، سرش ژوليده و غبارآلوده و جامههايش كهنه و دلش خاشع است، و
سلامتى و تندرستى خود را با هيچ چيزى معاوضه نمىكند.پ
10- مردى به امام سجاد عليه السّلام عرض كرد زهد چيست فرمود: زهد ده جزء دارد، بالاترين درجات زهد پائين درجات رضا مىباشد، و خداوند در قرآن مجيد فرموده شما از آنچه از دست دادهايد اندوهگين نشويد، و از آن چه بدست مياوريد خوشحالى نكنيد.پ
11- محمد بن سنان در يك حديث مرفوع از على عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: شما در قبولى اعمال زياد اصرار داشته باشيد تا عمل زياد انجام دادن، زهد در دنيا آرزوها را كوتاه كردن، و سپاسگزارى از هر نعمت و دورى كردن از محرمات مىباشد هر كس بدنش را از خود ناراحت كند خداوند را از خود راضى ميكند ولى هر كس در فكر بدنش باشد خداوند را معصيت كرده است.پ
12- مردى خدمت رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله عرض كرد يا رسول اللَّه بمن چيزى تعليم فرمائيد كه هر گاه آن را بجاى آورم خداوند و مردم مرا دوست بدارند، فرمود: بنگر خداوند چه خواسته آن را انجام بده تا او تو را دوست بدارد، و به مردم هم توجه نداشته باش تا آنها تو را دوست بدارند.پ
13- نوف بكالى گويد: امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: اى نوف خوشا بحال زاهدان در دنيا و توجهكنندگان به آخرت، آنها كسانى هستند كه زمين را فرش خود گرفتند و خاك را بستر خود قرار دادند، و آن را وسيله پاكى خود ساختند، قرآن را پوشش و دعا را جامه خود گرفتند، و آنها از دنيا بريدند و مانند عيسى بن مريم عليه السّلام زندگى كردند.پ
14- رسول اكرم عليه السّلام از جبرئيل عليه السّلام از تفسير زهد سؤال كردند، فرمود: زاهد دوست مىدارد كسى را كه خداوند او را دوست مىدارد، و دشمن مىدارد كسى را كه خداوند او را دشمن مىدارد، او از حلال دنيا گريزان است و به حرام آن توجهى ندارد.
زيرا در حلال آن حساب و در حرامش عقاب هست، او به همه مسلمانان ترحم مىكند همان گونه كه بر خود رحم مىكند، از سخن گفتن پرهيز مىكند
همان گونه كه از مردار بد دورى مىكند، از مال دنيا خود را نگه ميدارد همان گونه كه از آتش دورى مىكند، آرزوهايش را كوتاه كند و مرگ خود را معاينه نمايد.پ
15- ابو درداء گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود هر كس بامداد كند و بدنش سالم باشد و در امنيت و آسايش بگذارند، روزى يك روز را داشته باشد، مثل اين است كه همه دنيا را به او دادهاند و او كم و كسرى ندارد.
اى فرزند خشم براى تو از دنيا همين بس كه بتوانى سد جوع كنى، و عورت خود را بپوشانى اگر خانهاى داشتى كه تو را بپوشاند همان كافى است، و اگر مركبى داشتى كه بر آن سوار شوى خوشا بحالت، و اگر نه همان يك نان و يك كوزه آب بس است، بعد از آن حساب و يا عقاب است.پ
16- سيف گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس از طلب زندگى شرم نداشته باشد زندگى بر او سبك مىشود، و حالش وسعت پيدا مىكند و خانوادهاش خوشحال مىگردند، و هر كس در دنيا زهد پيشه كند خداوند حكمت را در قلب او جاى مىدهد و زبانش را به حكمت باز مىكند، و عيبهاى ديدار به او نشان مىدهد، بيمارىها و داروها را به او اطلاع مىدهد، و از دنيا سالم بيرون مىكند و در دار سلامت جاى مىدهد.پ
17- وصافى از امام باقر عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: خداوند متعال با موسى مناجات مىكرد و در ضمن مناجات گفت: اى موسى به قومت برسان افرادى مىتوانند خود را به من نزديك سازند كه از خوف من گريه كنند، عبادتكنندگان هنگامى به عبادت خواهند رسيد كه از حرامهاى من دست باز دارند، و آنها كه مىخواهند بزينتهاى من خود را بيارايند بايد زاهد باشند.
موسى عليه السّلام عرض كرد: يا اكرم الاكرمين به آنها چه پاداشى مىدهى فرمود:
آنهائى كه با گريه از ترس من خود را به من نزديك مىكنند در جايى بلندى زندگى مىكنند و كسى با آنها در آن جا نيست، اما آنهائى كه اهل عبادت مىباشند و از حرامهاى من دست بر مىدارند از اعمال و كردار آنها بازجوئى نمىكنم، همان گونه كه از اعمال ديگران بازجوئى مىكنم.
اما كسانى كه با زهد و ترك دنيا خود را به من نزديك مىكنند همه بهشت را به آنها مىبخشم و آنها در هر جا كه بخواهند منزل مىكنند و آزاد مىباشند و كسى نمىتواند جلو آنها را بگيرند.پ
18- در يك حديث مرفوع از امام صادق عليه السّلام روايت شده كه بمردى فرمودند: من با اهل آخرت از آخرت سخن مىگويم، همان گونه كه با اهل دنيا در باره دنيا صحبت مىكنم، در دنيا بايد از دنيا سخن گفت، زيرا آخرت از ديدگان مخفى است و براى آن بايد از دنيا شاهد آورد، آخرت را از دنيا بشناسيد و به نظر عبرت به آن بنگريد.پ
19- عالم عليه السّلام فرمود: دنيا حركت نموده و در حال پشت كردن است، و آخرت هم حركت نموده و در حال آمدن مىباشد، هر يك از آنها فرزندانى دارند و شما از فرزندان آخرت باشيد، شما به دنيا دل نبنديد و به آخرت توجه كنيد، زاهدان زمين را فرش خود گرفتند و خاك را بستر خود كردند، و آب را وسيله پاكى قرار دارند و از دنيا قطع اميد نمودند.
متوجه باشيد هر كس به بهشت اشتياق پيدا كند دست از شهوت باز مىدارد، و هر كس دنيا را ترك كند و زهد داشته باشد مصيبتها بر او آسان مىگردند و سختيها را تحمل مىكنند.
آگاه باشيد خداوند بندگانى دارد كه مردم از شر و فساد آنها آسودهاند، دلهاى آنها محزون و نفسشان عفيف است خواستههاى آنها سبك و احتياجات اندك دارند، آنان روزهاى معدودى را صبر كردند و به آخرت كه در آن آسايش طولانى هست رسيدند.
آن جماعت در ساعات شب قدمهاى خود را صاف كردند، و به نماز و قيام مشغول شدند و در هنگام روز هم به ياد خدا مشغول بودند، آنها با اخلاص كار كردند و خدا را عبادت نمودند و خود را از بندهاى عذاب آزاد كردند آنها پرهيزگارانى هستند كه مانند تيرها باريك شدهاند و هر گاه كسى به آنها نگاه مىكند خيال مىنمايد آنها بيمار مىباشند.
پ
روايت شده مسيح عليه السّلام به حواريون خود گفت: خوراك من گياهان زمين هستند، و آب خوراكى من از رودخانهها و چشمهها مىباشد كه با كفهاى خود آب را مىنوشم، روشنائى من نور ماه است، فرش من خاك و بالش من سنگها مىباشند.
لباس من از موهاى حيوانات است، فرزندى ندارم تا درگذرد زنى ندارم تا محزون گردد خانهاى ندارم تا خراب شود، مالى ندارم تا تلف شود، پس بنا بر اين من بىنيازترين فرزندان آدم مىباشم.پ
از عالم عليه السّلام سؤال شد تفسير آيه شريفه «وَ كانَ تَحْتَهُ كَنْزٌ لَهُما» چيست فرمود:
بخداوند سوگند آن گنج طلا و نقره نبود بلكه آن لوحى از طلا بود كه در آن چهار حرف نوشته بودند و آنها عبارت بودند از:
أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا، هر كس يقين به مرگ داشته باشد هرگز خنده نمىكند، هر كس يقين بحساب روز قيامت داشته باشد دلش شادمان نمىگردد، و هر كس به مقدرات معتقد گردد مىداند كه هر چه به او برسد مقدرش بوده است.پ
روايت شده هر كس مالك نفس خود باشد و مهار را در دست بگيرد، او را از مشتهيات و خواستهها باز دارد و از خشم و غضب و تندى حفظ كند جسدش بر آتش حرام مىگردد.پ
راوى گويد: از عالم عليه السّلام سؤال كردم زاهدترين مردم كدام است، فرمود:
كسى كه از معدوم سؤال نمىكند تا آنگاه كه موجود تمام شود.پ
20- امام صادق عليه السّلام فرمود: زهد كليد درهاى آخرت مىباشد و آدمى را از آتش دوزخ نگه مىدارد، و آن واگذاشتن هر چيزى است كه آدمى را از خدا غافل كند و مشغولش نمايد، اگر چيزى از دست انسان رفت متاسف نشود و ناراحت نگردد.
او نبايد به آنچه از دست او رفته انتظار بازگشت داشته باشد، و يا منتظر باشد كه مردم او را در فوت آن چيز ستايش كنند و عوض آنها را به او بدهند، بلكه او در فوت آن احساس راحتى كند و بودن آن را براى خود آفت نداند، او بايد همواره از
آفت دورى كند و طالب آسايش باشد.پ
زاهد كسى را گويند كه آخرت را بر دنيا اختيار كند، ذلت را بر عزت و كوشش را بر آسايش، گرسنگى را بر سيرى، و پايان كار را در آخرت به محبت دنيا ترجيح دهد، او بايد همواره ياد خدا را كند و از غفلت خوددارى نمايد، نفسش در دنيا و دلش در آخرت باشد.پ
رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: محبت دنيا در رأس همه گناهان مىباشد، مگر مشاهده نمىكنى او چيزى را دوست مىدارد كه خداوند آن را دشمن است، و كدام خطائى جرمش از اين گناه بيشتر خواهد بود.پ
بعضى از اهل بيت عليهم السّلام فرمود: اگر دنيا همهاش يك لقمه بود و در دهان كودكى قرار داشت آن را به دور مىانداختيم، و اينك چگونه خواهد بود كسى كه حدود خداوند را پشت سر اندازد و به آنها بىاعتنائى كند، دنيا خانهاى است كه اگر به ساكنان آن نيكى كنيد به شما ترحم مىكند و با نيكوترين وضعى شما را وداع مىنمايد.پ
رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: هنگامى كه خداوند دنيا را خلق كرد او را امر نمود تا از وى اطاعت كند، او هم از خداوند اطاعت كرد، و بعد فرمود: هر كس تو را طلب كرد با آن مخالفت كن و هر كس با شما موافقت نمود با وى مخالفت كن، و او به همين عهد خدا ثابت مانده است.پ
21- يكى از راويان از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: عيسى عليه السّلام يك لباس پشمى كه دستباف مادرش مريم بود و مريم عليها السّلام آن را رشته و بافته و دوخته بود، با خود به آسمان برد، در اين هنگام ندا آمد آن زينت دنيا مىباشد و دور اندازيد.پ
22- نوف بكالى گويد: شبى نزد على عليه السّلام گذرانيدم، مشاهده كردم او از منزل بيرون مىشود و به آسمان نگاه مىكند، بعد از آن وارد شد و گفت: آيا بيدار هستى يا خواب عرض كردم بيدارم يا امير المؤمنين و همه شب را متوجه شما بودم و اعمال شما را در نظر داشتم.
پ
فرمود: اى نوف خوشا بحال زاهدان دنيا و راغبان به آخرت آنهائى كه زمين خداوند را براى خود فرش و بستر كردند و خاك را متكا و بالش قرار دادند، و كتاب خدا را شعار خود و دعا را جامه خويش گرفتند آنها آب را وسيله پاكى براى خود اختيار كردند و مانند مسيح عليه السّلام از دنيا بريدند.
خداوند متعال به عيسى عليه السّلام وحى فرستاد اى عيسى تو بر همان روش نخستين گام بردار تا به پيامبران و مرسلان ملحق گردى به قومت بگو اى كسانى كه با منذرين برادر هستيد وارد خانهاى از خانههاى من نشويد مگر اينكه دلهاى شما پاك باشد. دست آلودگى پيدا نكند، و ديده خاشع باشند.
من دعاء كسى را كه به يكى از بندگانم ظلم كرده باشد نمىشنوم و كسى كه حقى از من در گردن خود دارد دعاى او را اجابت نمىكنم تا آنگاه كه حق مرا بر گرداند، اى نوف تا آنجا كه توانائى دارى سعى كن رهبر و شناساننده قومت نباشى و دنبال شعر و شاعرى نروى و ساز و آواز را تعقيب نكنى.
داود پيامبر خداوند در يكى از شبها از اطاق خود بيرون شد و به اطراف آسمان نگاه كرد و گفت: به خداى داود سوگند اكنون ساعتى است كه هر بنده مسلمانى در آن دعا كند و از خداوند خير خود را بخواهد پروردگار به او مىدهد، مگر اينكه سخنگو و رهبر قومى باشد، يا دنبال شاعرى برود، و يا اهل ساز و آواز باشد.پ
23- امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: زهد ثروت بشمار مىرود، ورع سپرى است كه انسان را از گناه نگه مىدارد، بهترين زهد آن است كه آن را مخفى بدارى، زهد بدنها را كهنه مىكند و آرزوها را محدود مىگرداند و مرگ را نزديك مىسازد و آرزوها را دور مىگرداند.
هر كس زهد را بدست آورد بهرهمند مىگردد، و هر كس از آن محروم شد به سختى گرفتار مىشود و شرفى بالاتر از تقوى نيست و تجارتى بهتر از عمل شايسته نمىباشد، ورعى مانند توقف در هنگام بروز شبهات نيست، و زهدى مانند خوددارى از حرام نمىباشد خداوند زهد را در دو كلمه جمع كرده و گفته: «لِكَيْلا
تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ.»پ
هر كس بر گذشته تاسف نخورد و از آينده خوشحال نباشد او زاهد است، اى مردم زهد كوتاه كردن امال و آرزوها مىباشد، و سپاسگزارى در هنگام نعمت و پرهيزگارى از محرمات مىباشد هر كس كار حرام بجاى نياورد او زاهد است.
اگر نتوانستيد مقام زهد را بدست آوريد در هنگام رسيدن به حرام صبر خود را از دست ندهيد، و هر گاه به نعمتى رسيديد سپاسگزارى را فراموش نكنيد، خداوند با براهين روشن عذر شما را خواسته و آن را روشن و واضح نموده است.پ
24- عبد المؤمن انصارى گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: از خداوند شرم كنيد آن طور كه شايسته است، گفته شد يا رسول اللَّه ما چگونه از خداوند آن طور كه شايسته است شرم داشته باشم.
رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: هر كس از خداوند آن طور كه شايستگى دارد شرم كند، مرگش را مقابل ديدگانش مشاهده مىكند، و از دنيا و آرايش و زينتهاى آن دست باز مىدارد، افكار و انديشههاى باطل را از سرش دور مىسازد و شكم خود را نگه مىدارد و قبرستانها را فراموش نمىكند.پ
25- ميسر گويد: هنگامى كه اين آيه شريفه نازل شد «وَ لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا» رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله در جاى خود قرار گرفت و فرمود: هر كس خود را به خداوند نسبت ندهد در دنيا حسرت نخواهد خورد.
هر كس ديدگان خود را بدست مردم بياندازد و انتظار احسان مردم باشد اندوهش طولانى مىگردد و خشمش فرو نمىنشيند، هر كس متوجه نگردد كه خداوند غير از طعام و شراب نعمتهاى ديگرى هم به او داده علمش كوتاه و به عذاب نزديك شده است.پ
26- سكونى از على عليه السّلام روايت مىكند كه به آن حضرت گفته شد زهد چيست فرمود: از حرام دنيا دورى كردن.پ
27- ابن ابى يعفور گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: ما دنيا را دوست مىداريم، ولى اگر به ما هم ندهند بهتر است، هر كس به دنيا برسد از حظ آخرت براى او
كاسته خواهد شد.پ
28- ابو بصير گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: فرشتهاى نزد من آمد و گفت: يا محمد خداوند تو را سلام مىرساند و مىفرمايد اگر مىخواهى بطحاء مكه را براى شما پر از طلا كنم، رسول خدا سرش را بطرف آسمان كردند و گفتند: بار خدايا روزى سير مىگردم تو را سپاس مىگويم، و روزى گرسنه مىمانم و از تو سؤال مىكنم.پ
29- امام هادى از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه امير المؤمنين عليه السّلام فرمود:
هر كس صبح كند و قصدش آخرت باشد بدون مال بىنياز مىگردد، و بدون اهل و فرزند مانوس مىشود، و به دون عشيره عزت پيدا كند.پ
30- امام رضا عليه السّلام از پدرانش روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: فرزند آدم براى يك روز است، هر كس صبح كند، و در منزلش آرام گيرد، و بدنش سالم باشد، و روزى يك روز را هم داشته باشد اين مرد به همه نيكهاى دنيا رسيده است.پ
31- ابو اسامه گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كرديم به ما رسيده است كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله به مدت سه روز هم از نان گندم سير نشدند، امام فرمود: رسول خدا هرگز نان گندم نخوردند گفتم: پس چه مىخوردند فرمود: طعام رسول خدا نان جو بود هر گاه پيدا مىشد، شيرينى او خرما و آتش او هم شاخههاى درخت خرما بود.پ
32- سعيد بن هلال گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم مرا وصيت كنيد، فرمودند تو را وصيت مىكنم كه از خداوند بترسيد، پرهيزكار باشيد، و عبادت كنيد، و بدانيد عبادتى كه در آن ورع نباشد سودى ندارد، به كسانى بنگريد كه از شما پائين هستند و به ما فوق نگاه نكنيد.
در بسيارى از جاها خداوند به رسول خود فرمود: اى رسول ما از اموال و اولاد آنها در شگفت نباش، در جاى ديگر فرمود: ديدگان خود را بطرف آنهائى كه از لذتهاى دنيا و زندگى فريبنده آن بهرهمند شدهاند نيفكن.
اگر نفست تو را به بطرف دنيا و زيبائيهاى آن كشانيد بدان كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله
خوراكش نان جو و شيرينيش خرما، و آتش او شاخههاى درخت خرما بود، و هر گاه گرفتار مصيبتى شدى از مصيبتهاى رسول خدا ياد كن زيرا هيچ كس به مانند او مصيبت نديد.پ
33- از امام رضا عليه السّلام سؤال شد زاهد كيست، فرمود: بدون اينكه طعام روزانه داشته باشد خود را خود كفا مىداند، براى روز مرگش خويشتن را آماده مىكند، و از زندگى خود راضى نمىباشد.پ
34- امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: بهترين نوع زهد پنهان داشتن آن است.پ
على عليه السّلام فرمود: در دنيا زاهد باش تا خداوند اسرار دنيا را به تو نشان دهد، و غفلت نداشته باش و بدان كه از تو غافل نيستند.پ
35- نوف بكالى گويد امير المؤمنين عليه السّلام را در يك شبى مشاهده كردم در حالى كه از بسترش بيرون شده بود و بطرف آسمان نگاه مىكرد، على عليه السّلام بمن گفت: اى نوف آيا خوابى يا بيدار گفتم: بيدارم يا امير المؤمنين.
فرمودند: اى نوف خوشا بحال زاهدان دنيا و راغبان به آخرت آنها گروهى مىباشند، كه زمين را براى خود فرش و خاك را بستر و آب را وسيله طهارت گرفتند، قرآن را براى خود شعار قرار دادند و دعا را پوشش خود ساختند و بعد مانند مسيح عليه السّلام از دنيا بريدند.
اى نوف داود عليه السّلام در هم چه ساعتى در شب ايستاد گفت: اين ساعتى است كه هر بندهاى در آن وقت خداوند را بخواند دعايش مستجاب مىگردد، مگر اينكه ده يك گير باشد و يا معرف قوم خود بوده و يا از اعوان ظلمه و يا اهل ساز و ضرب باشد.پ
على عليه السّلام فرمود: در قرآن زهد را در دو كلمه بيان كرده و فرموده: از آنچه گذشته افسوس نخوريد و از آنچه به شما رسيده خوشحال نگرديد، بنا بر اين هر كس از گذشته ناراحت نباشد و از آينده خوشحال نشود هر دو طرف زهد را گرفته است.پ
امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: زهد كوتاه شدن آرزوها و سپاسگزارى در هنگام
رسيدن به نعمت و پرهيز از محرمات مىباشد، اگر زهد نداشتيد در هنگام مشاهده حرام صبر كنيد، و در وقت رسيدن به نعمت شاكر باشيد، خداوند با برهانهاى روشن عذر شما را خواسته است.پ
36- على عليه السّلام در يكى از خطبهها در صف زاهدان فرمود: آنها گروهى بودند در دنيا زندگى مىكردند ولى از اهل دنيا نبودند در آن جا با مردم زندگى مىنمودند ولى مثل اينكه در دنيا زندگى نداشتند.
آنها در دنيا با بصيرت زندگى كردند و از آنچه مىترسيدند دست باز داشتند، بدنهاى آنها در برابر ديدگان اهل آخرت زير و رو مىشد، آنها مشاهده مىكردند اهل دنيا از اجساد تعظيم مىكنند ولى آنها از مرگ دل دوستان خود سخت ناراحت بودند.پ
37- على عليه السّلام در نامه خود به سهل بن حنيف فرمود: اى فرزند حنيف بمن خبر دادند كه مردى از جوان مردان اهل بصره تو را به يك مهمانى مجلل و با شكوه دعوت كرده است، تو هم با سرعت دعوت او را قبول كردهاى و در آن ضيافت شركت نمودى.
در آن مهمانى غذاهاى رنگارنگ مشاهده مىشد و كاسهها يكى پس از ديگرى رد و بدل مىشد، من گمان نمىكردم تو در يك مهمانى شركت مىكنى كه فقير آنها مطرود و توانگران آنها شركت كرده باشند، اى فرزند حنيف متوجه باش آنچه غذائى بود كه در دهان خود مىجويدى.
مىدانستى صاحب آن منزل از كجا و از چه راهى آن سفره رنگين را چيده و آن همه غذاهاى گوناگون را از كجا تهيه كرده، اينك متوجه باش تو بايد از مشتبهات هم دست بردارى و اين گونه غذاها كه نمىدانى از كجا آمده بدور اندازى، و هر گاه فهميدى پاك است تناول نما.
آگاه باش هر مامومى امامى دارد كه بايد مردم به آن امام اقتداء كنند و راه او را بروند، و از انوار دانش او استفاده نمايند، اينك امام شما از دنياى خود را به دو جامه و از طعام آن به دو گرده نان بسنده كرده است.
پ
البته شما توانائى نداريد مانند من زندگى كنيد، ولى لا اقل با من همكارى و هم فكرى نمائيد و با ورع و كوشش در راه خير به من كمك كنيد، به خداوند سوگند من از دنياى شما درهمى را ذخيره نكردهام و از غنائم آن مالى نياندوختهام، و براى اين جامه كهنهام جامهاى ديگر تهيه نديدهام.
تا آنجا كه فرمود: اگر مىخواستم راه برايم باز بود كه از اين عسلهاى ناب بخورم، و از پارچههاى نرم و ابريشم بپوشم، ولى هواى نفس هرگز بر من غلبه نمىكند كه من هم غذاهاى گوناگون تهيه كنم و شكم خود را پر نمايم و خود را سير سازم.
شايد در حجاز و يا يمامه كسانى باشند كه قرص نانى هم نداشته باشند، و تاكنون سيرى را درك نكردهاند، و يا اينكه خود بخواب روم و شكمهاى گرسنه پيرامونم را گرفته باشند و حال من چنان باشد كه آن شاعر گفته: بيمارى تو همين بس كه تو با شكم پر بخوابى، در حالى كه پيرامون تو را گروهى گرسنه گرفته باشند كه از شدت گرسنگى به پوستى خشك شده روى آوردهاند.پ
38- روايت شده كه نوح عليه السّلام دو هزار و پانصد سال زندگى كردند و از دنيا رفت در حالى كه خشتى بالاى هم نگذاشته بود هنگام صبح مىگفت من به شب نخواهم رسيد و هنگام شب مىگفت من صبح نخواهم كرد، و پيامبر ما صلى اللَّه عليه و آله نيز چنين بود و خشتى روى خشت قرار نداد و منزلى براى خود درست نكرد.
اما ابراهيم عليه السّلام لباس پشمى در بر مىكرد و نان جو مىخورد يحيى عليه السّلام نيز لباس او ليف بود و از برگ درختان مىخورد، سليمان عليه السّلام نيز با اينكه سلطنت داشت لباسى موئى در بر مىكرد، و هنگام شب دستها را در گردنش مىگرفت و تا صبح نماز مىخواند و اشك مىريخت، و خوراكش از محل فروش زنبيلهائى بود كه خود مىبافت.پ
روايت شده كه پيامبر ما صلى اللَّه عليه و آله يكى از روزها گرسنه شد و سنگى را بر شكمش بست، و بعد فرمود: به افرادى كه به نفس خود احترام مىكنند و خود را براى آن پست كردهاند، و بسا كسانى كه بدنهاى آنها پوشيده و در نعمت و رفاه بسر مىبرند
در حالى كه روز قيامت برهنه و گرسنه خواهند بود.پ
چه بسا افرادى كه در نعمت فرو رفتهاند و از خدا و رسول استفاده مىكنند در حالى كه روز قيامت هيچ بهرهاى نخواهند داشت، آگاه باشيد كه اعمال بهشتيان در جاى بالائى قرار دارد، و كارهاى اهل دوزخ در جاى پستى قرار گرفته، و بدانيد كه شهوت يك ساعت، اندوهى طولانى را در قيامت خواهد آورد.پ
سويد بن غفله گويد: خدمت على عليه السّلام رسيدم بعد از اينكه بر خلافت استقرار پيدا كرده بود، امام عليه السّلام روى حصير كوچكى نشسته بود و در اطاق جز آن حصير فرش ديگرى نبود، عرض كردم يا امير المؤمنين بيت المال در دست شما مىباشد و من در اينجا از احتياجات منزل چيزى مشاهده نمىكنم.
امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: اى فرزند غفله مرد عاقل از خانهاى كه منتقل خواهد شد و بجاى ديگرى خواهد رفت توجه نمىكند و اثاث و متاعى براى آن فراهم نمىسازد، ما خانه و محل آسايش ديگرى داريم كه بزودى به آنجا انتقال مكان خواهيم كرد.پ
على عليه السّلام هنگامى كه مىخواست خود را بپوشاند وارد بازار مىشد و دو جامه مىخريد، بهترش را به قنبر مىداد و ديگرى را خود در بر مىكرد، بعد نزد نجار مىرفت و آستينها را مىكشيد و مىگفت زيادىها را قطع كنيد كه در جايى ديگر مصرف خواهد شد، حسن و حسين عليهما السّلام از آن براى بازار كيسه درست خواهند كرد.پ
رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: هيچ كس خداوند را مانند زهد، در دنيا عبادت و پرستش نكرده است.
