در فضيلت ايمان‏

پ‏1- مفضل بن عمر گويد: حضرت صادق عليه السّلام فرمود: مؤمن را از اين جهت مؤمن گفته‏اند كه در نزد خداوند از ديگران شفاعت مى‏كند و خدا هم شفاعت او را قبول مى‏نمايد.پ 2- سنان بن طريف گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: مؤمن را چرا مؤمن نام گذاشته‏اند، گفتم: نمى‏دانم فقط اين را مى‏دانم كه او به آنچه خداوند نازل كرده ايمان آورده است، امام عليه السّلام فرمود: درست گفتى ولى مؤمن را از اين جهت مؤمن نگفته‏اند، گويد عرض كردم پس چرا او را مؤمن نام نهاده‏اند، فرمود: براى اينكه روز قيامت از ديگران شفاعت مى‏كند و خداوند هم قبول مى‏فرمايد.پ 3- ابن صدقه گويد: حضرت صادق از پدرش از رسول خدا عليهم السّلام روايت مى‏كند كه آن جناب فرمود: آيا شما را آگاه نكنم كه چرا مؤمن را مؤمن نام گذاشتند، او را از اين جهت مؤمن گفته‏اند كه مردم وى را در جان و مال خود امين مى‏دانند، و مسلمان نيز كسى را گويند كه مردمان از دست و زبان او در آسايش باشند.پ 4- محمّد بن مسلم و ديگران از حضرت صادق و باقر عليهما السّلام روايت مى‏كنند كه آن دو بزرگوار در تفسير آيه شريفه العروة الوثقى فرمودند: مقصود ايمان به خداوند يگانه مى‏باشد.

 

پ‏5- از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده كه فرمود: مؤمن هاشمى است زيرا وى گمراهى و كفر و نفاق را از هم قطع مى‏كند و مؤمن را قرشى هم گفته‏اند زيرا او به حق اقرار كرده و مقصود از حق هم ما هستيم، و باطل را منكر شده و مقصود از باطل هم دلام و اتباع او مى‏باشند.

مؤمن را نبطى هم مى‏گويند زيرا او اشياء را استخراج و استنباط مى‏كند و حقائق را روشن مى‏گرداند و اسرار را باز مى‏نمايد، پليديها را از پاكى تميز مى‏دهد و پاكى‏ها را از ناپاكى جدا مى‏سازد، مؤمن را عربى هم مى‏گويند زيرا او مسائل ما اهل بيت را براى مردم روشن مى‏گرداند و فضائل و خصوصيات ما را باز مى‏گويد.

مؤمن را اعجمى و گنگ هم گفته‏اند، زيرا او از دلام سخن نمى‏گويد و از وى به نيكى ياد نمى‏كند و مؤمن را فارسى هم گفته‏اند زيرا او در كارها با نظر صائب مى‏نگرد و دلش روشن و آگاه است اگر ايمان در ثريا باشد فرزندان فارس به آن دست پيدا مى‏كنند، يعنى افراد با فراست ايمان را در هر جا باشد بدست مى‏آورند.

مؤمن همواره در كارها دقت مى‏كند و شتاب به خرج نمى‏دهد و از ميان آنها بهترين را بر مى‏گزيند و خوب‏ها را اختيار مى‏كند. رسول اكرم صلّى اللَّه عليه و اله فرمود: از فراست مؤمن بترسيد كه او با هدايت خدا و پرتو انوار فيوضات الهى به امور نگاه مى‏كند و حقائق و اسرار را بخوبى مشاهده مى‏نمايد. مترجم گويد: در اين حديث دو بار كلمه «دلام» ذكر شده است، دلام مانند سحاب مرد سياه و دراز را گويند، و در اينجا مقصود مرد منافقى است كه در ظاهر مؤمن و مسلمان ولى در باطن كافر و پليد مى‏باشد و با فريب و نيرنگ مردم را فريب مى‏دهد و جامعه را گمراه مى‏كند.

پ‏6- عمار ساباطى گويد: از امام صادق عليه السّلام سؤال شد آيا اهل آسمانها اهل زمين را مشاهده مى‏كنند، فرمود: آنها فقط مؤمنان را مى‏نگرند، زيرا مؤمن از نورى است مانند نور ستارگان گفته شد پس آنها اهل زمين را مشاهده مى‏كنند، فرمود خير آنها نور مؤمن را به هر طرف كه برود مى‏نگرند، بعد فرمود: هر مؤمنى در روز قيامت پنج ساعت مى‏تواند شفاعت كند.

 

پ‏7- ثورى به سند خود روايت مى‏كند كه به حضرت صادق عليه السّلام گفته شد چرا مؤمن را مؤمن گويند فرمود: براى اينكه مؤمن را از يكى از نامهاى خود مشتق كرد و او را مؤمن نام گذاشت، و او را از اين جهت مؤمن گفتند كه او از عذاب خداوند آسوده است، و در روز قيامت شفاعت مى‏كند و شفاعتش هم مورد قبول قرار مى‏گيرد.

اگر مؤمن بخورد و يا بياشامد، يا بپاخيزد و يا بنشيند، يا بخواب رود و يا ازدواج كند و يا در جاى آلوده و كثيفى حركت نمايد، خداوند آن زمين را پاك مى‏گرداند تا از كثافت آن زمين دامنش آلوده نگردد، مؤمن روز قيامت در موقف با رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله قرار مى‏گيرد.

در اين هنگام كسانى كه مورد خشم و غضب خداوند قرار گرفته‏اند از مقابل او عبور مى‏كنند آنها در دنيا مرتكب گناهان بزرگ شده بودند، در اينجا مقام محترم مؤمن را در نزد خداوند مشاهده مى‏كنند، مؤمن در ميان اين گناهكاران افرادى را مشاهده مى‏نمايد كه در دنيا به او كمك كرده و حوائج او را بر آورده‏اند.

در اينجا مؤمن از جاى خود بلند مى‏شود و با اعتمادى كه به فضل و عنايت خداوند دارد فرياد مى‏زند بار خدايا بنده‏ات در اثر معصيت اينك گرفتار است، با لطف خود او را به من ببخش، در اين هنگام دعاى مؤمن مورد اجابت قرار مى‏گيرد، فقط ناصبيان در اينجا بهره و نصيبى ندارند شفاعت شامل آنها نمى‏گردد.

امام عليه السّلام فرمود: خداوند متعال گفتار آنها را در روز قيامت نقل مى‏كند آنجا كه مى‏گويند پس ما شفاعت‏كننده نداريم، مقصود آنها پيامبرانند، و نه رفيق با اخلاصى كه از ما شفاعت نمايند در اينجا مقصود همسايه‏ها و آشنايان هستند، و هنگامى كه از شفاعت نااميد مى‏گردند مى‏گويند پس ما را به دنيا برگردانيد تا ايمان بياوريم و با مؤمنان هم آواز گرديم.پ 8- زراره گويد: در خدمت حضرت صادق عليه السّلام نشسته بودم كه از آن جناب از تفسير آيه شريفه مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها سؤال شد كه آيا اين معنى در باره مخالفان و كسانى كه اعتقاد به خاندان شما ندارند دلالت مى‏كند، فرمودند: اين‏

 

فقط در باره اهل ايمان مى‏باشد.پ 9- يعقوب بن شعيب گويد: از امام عليه السّلام شنيدم مى‏فرمود: هيچ كس از اعمال خود در نزد خداوند پاداشى ندارد مگر مؤمن.پ 10- راوى مذكور گويد: حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه بنده مؤمن كار نيكى انجام داد خداوند اعمال او را مضاعف مى‏كند و براى هر كار نيكى هفتصد برابر مى‏دهد و معنى آيه شريفه وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ ناظر به همين است.پ 11- راوى نام برده گويد: امام عليه السّلام فرمود: نور مؤمن براى اهل آسمانها مى‏درخشد همان گونه كه نور ستارگان براى اهل زمين مى‏درخشند، مؤمن دوست و محبوب خداوند است خداوند او را كمك مى‏كند و حوائج او را بر مى‏آورد، و جز حق سخن نمى‏گويد و از ديگرى واهمه ندارد.پ 12- امام عليه السّلام فرمود: مؤمنان با هم برخورد مى‏كنند و مصافحه مى‏نمايند، در اينجا خداوند به آنها توجه مى‏كند و گناهان آنها فرو مى‏ريزند تا آنگاه كه از هم جدا شوند.پ 13- حضرت صادق عليه السّلام فرمود: مردم توانائى ندارند حقيقت صفات خداوند را درك كنند، و همان گونه كه نمى‏توانند صفت خدا را درك نمايند توانائى ندارند حقيقت صفات رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله را هم درك كنند، كسى كه نتواند صفت رسول را درك كند از درك صفت امام هم عاجز است، و كسى كه نتواند صفت امام را درك كند صفات مؤمن را هم درك نمى‏كند.پ 14- امام صادق عليه السّلام فرمود: خداوند متعال مى‏فرمايد: هر كس يكى از دوستان مرا خار بدارد با من به جنگ پرداخته است، و من با سرعت و شتاب به يارى دوستان خود مى‏آيم من در هنگام قبض روح مؤمن متحير هستم من دوست دارم او را قبض روح كنم و به جوار رحمت خود انتقال دهم، اما او دوست دارد در دنيا بماند و من مرگ او را به تاخير مى‏اندازم.

مؤمن از من هر چه بخواهد به او مى‏دهم، و هر گاه مرا بخواند دعوت او را اجابت مى‏كنم اگر در دنيا يك مؤمن هم باشد از همه مخلوقات خود بى‏نياز خواهم‏

 

شد، و از ايمان مؤمن براى او همنشينى خواهم ساخت كه او از هيچ كس وحشت نخواهد كرد و در آرامش و سكون زندگى خواهد نمود.پ 15- حضرت صادق عليه السّلام فرمود: مؤمن در هنگام مرگ با گناهان بخشيده شده از جهان مى‏رود.پ 16- فرمود: مؤمن هر گاه خداوند را بخواند مورد اجابت قرار مى‏گيرد، راوى گويد: من از اين سخن در شگفت آمدم، امام عليه السّلام فرمود: خداوند بر مخلوقات خود با نظر خاصى مى‏نگرد و آنها را مشمول رحمت خود قرار مى‏دهد.پ 17- يكى از اهل علم روايت مى‏كند كه امام عليه السّلام فرمود: هر گاه مؤمن وفات كند دو فرشته موكل بر او بالا مى‏روند و مى‏گويند بار خدايا فلانى در گذشت، خداوند مى‏فرمايد پائين رويد و روى قبر او نماز بگذاريد و تا روز قيامت مرا تهليل و تكبير بگوئيد و هر عملى كه انجام مى‏دهيد براى او بنويسيد.پ 18- امام صادق عليه السّلام فرمود: خواب مؤمن يك بخش از هفتاد بخش نبوت است و بعضى از مؤمنان سه جزء از اجزاء نبوت را دارا مى‏باشند.پ 19- حضرت صادق عليه السّلام فرمود: اعمال مؤمن قبل از او به بهشت مى‏روند و وسائل استراحت و منزل او را مهيا مى‏كنند، همان گونه كه مردى خدمتكارش را مى‏فرستد تا وسائل استراحت او را فراهم كند، و بعد اين آيه شريفه را تلاوت كردند: وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِأَنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ.پ 20- امام عليه السّلام فرمود: خداوند متعال مكروهات را از مؤمن دفع مى‏كند همان گونه كه مردى شتر بيگانه را از شتران خود دور مى‏گرداند.پ 21- حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه مؤمنى در زمين غربت بميرد و گريه‏كنندگان او حاضر نباشند، در اين هنگام زمين‏هايى كه او در آنجا خداوند را عبادت مى‏كرد بر او گريه مى‏كنند و جامه‏هايش بر او گريه خواهند كرد و درهاى آسمان‏ها كه اعمال او از آنجاها عبور مى‏كردند بر او گريه خواهند نمود، و دو فرشته موكل هم بر او خواهند گريست.پ 22- على عليه السّلام در يكى از خطبه‏هايش مى‏فرمايد: راهيست روشن و واضح،

 

پ‏راهى پر فروغ و نورانى، ايمان آدميان را به كارهاى نيك راهنمائى مى‏كند و كارهاى نيك نشانه ايمان آدمى است، بوسيله ايمان از علم مى‏توان بهره گرفت و خرابى‏ها را آباد كرد و با دانش از مرگ و عواقب آن مى‏توان ترسيد.

مرگ آخرين روز زندگى انسان در اين جهان مى‏باشد، و بوسيله دنيا مى‏توان آخرت را آباد كرد روز قيامت بهشت براى پرهيزگاران آراسته مى‏گردد و دوزخ براى بدكاران و گمراهان آشكار مى‏شود، مردم از قيامت نمى‏توانند فرار كنند و آنها شتابان بطرف آن روز در حركت هستند و پايان كارشان به قيامت خواهد انجاميد.پ 23- راوندى در نوادر خود از موسى بن جعفر و او از پدرانش از رسول خدا عليهم السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: مؤمن مانند درختى است كه برگهاى آن در تابستان و زمستان نمى‏ريزند گفته شد يا رسول اللَّه آن كدام درخت است فرمود: درخت خرما.پ 24- اسحاق بن جعفر از برادرش موسى بن جعفر و او از پدرانش از رسول اكرم عليهم السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: خداوند يكى از بندگان خود را روز قيامت مورد عتاب و سرزنش قرار مى‏دهد و مى‏فرمايد: من بيمار شدم چرا از من عيادت نكردى، گويد بار خدايا تو خداوند بندگان هستى و مريض و دردمند نمى‏كردى.

خداوند متعال مى‏فرمايد: برادر مؤمنت بيمار شد و تو از آن عيادت نكردى، به عزت و جلال خودم سوگند اگر به عيادت او مى‏رفتى مرا در آنجا مشاهده مى‏كردى، و بعد هر چه از من مى‏خواستى به تو مى‏دادم، و اين به خاطر شرافت و اعتبار بنده مؤمن در نزد من مى‏باشد و من بخشنده و آمرزنده هستم.پ 25- ميسر گويد: حضرت صادق عليه السّلام فرمود: مؤمنى از شما روز قيامت از شخصى عبور مى‏كند كه او را بطرف دوزخ مى‏برند، آن شخص بطرف مؤمن توجه مى‏كند و مى‏گويد اى فلان من در دنيا به تو محبت و نيكى كرده‏ام، در اين هنگام مؤمن به فرشته موكل بر او مى‏گويد: او را رها كنيد، فرشته هم به فرمان خداوند او را رها مى‏كند.پ 26- محمد بن حمران از حضرت صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود:

 

پ‏بنده‏اى را روز قيامت حاضر مى‏كنند كه هيچ كار نيكى در نامه اعمال او نيست، به او مى‏گويند فكر كن آيا كار نيكى انجام داده‏اى، او در پاسخ مى‏گويد: من كار نيكى ندارم جز آنكه روزى بنده مؤمنى نزد من آمد و از من براى وضوء آب خواست.

من هم به آن بنده مؤمن آب دادم و او از آن آب وضوء گرفت، در اين هنگام آن بنده را حاضر مى‏كنند و او هم جريان را تعريف مى‏كند و گفتار او را تصديق مى‏نمايد در اينجا خداوند دستور مى‏دهد او را وارد بهشت كنند و گناهانش را مورد عفو قرار مى‏دهد.پ 27- مفضل از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: روز قيامت به مؤمن گفته مى‏شود در چهره مردم نگاه كن هر كس به تو شربتى آب و يا مقدارى خوردنى و يا كار نيكى در باره‏ات انجام داده است او را بگير و وارد بهشت نما، او در اينجا دست گروهى را مى‏گيرد و با خود به سوى بهشت مى‏برد.

هنگامى كه مؤمن از صراط عبور مى‏كند جماعت زيادى همراه او هستند، فرشتگان مى‏گويند اى دوست خدا و اى بندگان خدا به كجا مى‏رويد، در اين هنگام خداوند به فرشتگان دستور مى‏دهد اجازه دهيد بنده من عبور مى‏كند، فرشتگان هم اجازه مى‏دهند، مؤمن را از اين جهت مؤمن مى‏گويند كه خداوند به او اجازه شفاعت داده است.پ 28- جابر بن يزيد گويد حضرت باقر عليه السّلام به من فرمودند خداوند روز قيامت دست مؤمن را باز مى‏گذارد و او هر كارى كه بخواهد انجام مى‏دهد، گويد: عرض كردم از كتاب خداوند در اين باره براى من چيزى قرائت كن، امام عليه السّلام فرمود:

خداوند مى‏فرمايد: لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فِيها وَ لَدَيْنا مَزِيدٌ.

از اين آيه روشن است كه آنها روز قيامت اجازه دارند هر چه بخواهند، و خداوند هم علاوه بر خواسته‏هاى آنان به آنها عطا مى‏كند، سپس فرمود: اى جابر از دشمنان ما كمك مخواه و از آنها غذا و آب طلب نكن، زيرا دشمنان ما همواره در آتش دوزخ جاويدان مى‏باشند.

مؤمن از وى عبور مى‏كند و او مى‏گويد: اى مؤمن آيا من نسبت به شما محبت‏

 

نكردم و در انجام خواسته‏هاى شما اقدام ننمودم، مؤمن از وى شرم مى‏كند و او را از آتش نجات مى‏دهد، و مؤمن را از اين جهت مؤمن گفته‏اند كه او از گناهكاران شفاعت مى‏كند و شفاعتش هم مورد قبول قرار مى‏گيرد.پ 29- حضرت صادق عليه السّلام فرمود: مؤمن رهبر خاندانش مى‏باشد و بر اعمال و امور زندگى آنها گواهى مى‏دهد، فرمود: همه اشياء و حتى حشرات الارض هم در برابر او خاضع مى‏باشند درندگان زمين و پرندگان هوا از وى احترام مى‏كنند.پ 30- عبد المؤمن انصارى گويد: حضرت باقر عليه السّلام فرمود: خداوند سه خصلت به مؤمن عطا فرموده است، عزت در دين و دنيا، رستگارى در آخرت، و هيبت در دل مردمان.پ 31- امام صادق عليه السّلام فرمود: حرمت و اعتبار مؤمن از كعبه هم بزرگتر است.پ 32- حضرت صادق سلام اللَّه عليه فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله فرمودند: خداوند متعال مى‏فرمايد: به من اعلان جنگ داده هر آن كس كه بنده مؤمن مرا اذيت كند از خشم و غضب من در آسايش هستند كسانى كه بنده مؤمن مرا گرامى بدارند.

اگر بين مشرق و مغرب فقط يك بنده و يك امام عادل باشند من ديگر به كسى نياز ندارم آسمان هفتگانه و زمين‏ها بوسيله آن دو و به خاطر آنها پا برجاست، و من بين آنها انس و مودتى قرار داده‏ام كه به ديگران نيازى ندارند.پ 33- حضرت رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله فرمود: در نزد خداوند از ايمان و عمل صالح چيزى محبوب‏تر و گرامى‏تر نيست، و اينكه آدمى از منهيات خداوند دست باز دارد و گرد گناه نگردد.پ 34- حضرت رسول صلّى اللَّه عليه و اله فرمودند: خداوند قريه و شهرى را كه در آن صد نفر مؤمن باشند عذاب نمى‏كند تا آنجا كه فرمودند: حتى اگر يك نفر هم مؤمن در يك آبادى زندگى كند خداوند اهل آن آبادى را عذاب نمى‏كند.پ 35- روايت شده حضرت رسول صلّى اللَّه عليه و اله متوجه كعبه شدند و فرمودند: مرحبا به تو اى كعبه چه اندازه بزرگ هستى و در نزد خداوند ارج و اعتبار دارى، به خداوند سوگند حرمت مؤمن از تو بزرگتر است، خداوند تو را از يك چيز حرام‏

 

كرده در صورتى كه از مؤمن سه چيز را حرام نموده، مالش، جانش و سوء ظن نسبت به او.پ 36- رسول اكرم صلّى اللَّه عليه و اله فرمود: هر كس مؤمنى را اذيت كند مرا اذيت كرده است و هر كس مرا آزار دهد خداوند را آزار داده است و هر كس خداوند را اذيت كند در تورات و انجيل و زبور و فرقان ملعون مى‏باشد.پ 37- رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله فرمود: مؤمن مانند فرشته مقرب مى‏باشد و مؤمن در نزد خداوند از فرشته مقرب هم بزرگتر و گرامى‏تر است، در نزد خدا چيزى محبوب‏تر از اين نيست كه مؤمن و يا مؤمنه‏اى توبه كند، مؤمن در آسمانها معروف است همان گونه كه مردى زن و فرزندش را مى‏شناسد.پ 38- حضرت صادق عليه السّلام فرمود: خداوند كارهاى مؤمن را به خودش واگذاشته ولى او را از ذلّت و خوارى نگهداشته و اين را به او وانگذاشته است مگر در قرآن نخوانده‏ايد كه فرموده وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ.

از اين جا معلوم است كه مؤمن عزيز است و نبايد خود را ذليل كند و نيز فرمود:

مؤمن از كوه هم سخت‏تر است، كوه را مى‏توان با كلنگ از هم شكافت و از او كاست ولى مؤمن را نمى‏توان از ايمانش چيزى كسر كرد.پ 39- فضل بن عبد الملك گويد: حضرت صادق عليه السّلام فرمود: اى فضل شيعيان فقير ما را ترك نكنيد به خداوند سوگند يكى از آنها در روز قيامت از جماعتى به اندازه قبيله ربيعه و مضر شفاعت مى‏كند.

بعد فرمود: اى فضل مؤمن را از اين جهت مؤمن گفته‏اند كه شفاعت مى‏كند و شفاعت او هم قبول مى‏گردد، مگر نشنيده‏ايد كه خداوند در باره دشمنان شما هنگامى كه مشاهده مى‏كنند مردى از شما در روز قيامت از دوست خود شفاعت مى‏كند مى‏گويند فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ  وَ لا صَدِيقٍ حَمِيمٍ.پ 40- ابو حمزه ثمالى گويد از حضرت صادق عليه السّلام شنيدم مى‏فرمود: اگر پرده از جلو ديدگان مردم برداشته شود و مقام مؤمن را در نزد خداوند بنگرند در برابر مؤمن خاضع خواهند شد و آنها از مؤمن اطاعت خواهند كرد و كارهاى آنها براى‏

 

 

او آسان خواهد شد، و اگر متوجه اعمال مردوده گردند خواهند گفت هيچ عملى قابل پذيرش نيست.