بخش دوازدهم مقام و اطاعت از آنها مانند مقام و اطاعت از پيامبر است و در فضل و مقام مساويند

پ‏امالى: سعيد اعرج گفت من و سليمان بن خالد خدمت حضرت صادق عليه السّلام رسيديم ابتدا و بدون سابقه سؤالى بمن فرمود سليمان آنچه امير المؤمنين علي بن ابى طالب دستور داده بايد انجام داد و آنچه نهى كرده بايد خوددارى نمود فضيلت و مقام علي عليه السّلام همان فضيلت و مقام پيامبر است پيامبر اكرم برترى بر تمام خلايق دارد. كسى كه عيبجوئى بر امير المؤمنين در چيزى نمايد مثل كسى است كه عيب بر خدا و پيامبر بگيرد و ردّكننده علي در چيز كوچك يا بزرگ در حد شرك بخداست.

امير المؤمنين عليه السّلام باب اللَّه است كه نتوان بسوى خدا رفت مگر از آن در و راه بسوى اوست كه هر كه جز اين راه را برود هلاك شده همچنين است حكم سائر ائمه عليهم السّلام پس از او يكى بعد از ديگرى خداوند آنها را اركان زمين قرار داده و حجت بالغه او هستند بر مردم روى زمين و زير آسمان.

 

مگر نميدانى كه امير المؤمنين عليه السّلام فرمود من از جانب خدا تقسيم‏كننده هستم بين بهشت و جهنم و من فاروق اكبر (تميز دهنده بين حق و باطل) و صاحب عصا منم «1» تمام فرشتگان و روح اقرار كرده‏اند برايم بمانند آنچه اقرار براى محمّد مصطفى صلى اللَّه عليه و آله و سلم نموده‏اند و بر من نيز بار تبليغ و ارشاد و علم و دانش گذارده شده همان مقدار كه بر حضرت محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلم تحميل گرديده و او مأمور از جانب خدا است پيامبر اكرم را خواهند خواست و بر او لباس ميپوشانند و از او ميخواهند صحبت كند شروع بسخن مينمايد مرا نيز ميخواهند لباس بر قامتم ميپوشانند و از من ميخواهند سخن بگويم شروع بسخن ميكنم بمن امتيازاتى بخشيده‏اند كه بهيچ كس قبل از من نداده‏اند علم بلايا و وقايع را دارم و داراى فصل الخطاب هستم «2».پ قرب الاسناد: از بزنطى از حضرت رضا عليه السّلام نقل ميكند كه آن جناب نامه‏اى برايش نوشت باين مضمون حضرت باقر عليه السّلام فرمود: ايمان بنده كامل نميشود مگر اينكه بداند جارى است براى آخرين پيشوا آنچه براى اولين پيشوا جارى بوده از نظر حجت و اطاعت و حلال و حرام مساوى هستند اما محمّد و علي داراى فضيلت مخصوص خود هستند ...پ بصائر: ابو صامت حلوانى از حضرت باقر عليه السّلام نقل ميكند كه فرمود:

امير المؤمنين بر ساير جهانيان برترى داده شده است باينكه هر چه دستور دهد بايد انجام شود و آنچه نهى كند بايد خوددارى گردد اطاعت و فرمانبردارى از او پس از پيامبر مانند اطاعت و فرمانبردارى از پيامبر لازم است و فضيلت و برترى‏

 

از آن پيامبر است.

كسى كه خود را بر علي مقدم بدارد مثل كسى است كه خود را بر خدا و پيامبر مقدم داشته و كسى كه خود را برتر از علي بداند مثل كسى است كه خود را برتر از خدا و پيامبر بداند هر كسى بر او رد كند چه مسائل كوچك و چه بزرگ باشد در حد شرك بخدا است پيامبر اكرم باب اللَّه است كه جز از آن درب نتوان رفت و راه بسوى خدا است كه هر كس از آن راه برود بخدا ميرسد امير المؤمنين عليه السّلام نيز چنين است بعد از او و اين مقام براى ائمه يكى پس از ديگرى هست.

خداوند آنها را اركان زمين قرار داده تا موجب تزلزل جهان براى مردم نشود و پايه‏هاى اسلام و روابط دين هستند كه مانع از دست‏اندازى بدين ميشوند هيچ كس هدايت نخواهد يافت مگر بوسيله آنها و هيچ كس از هدايت خارج نميشود مگر اينكه كوتاهى در باره حق آنها كرده باشد و امين خدايند بر آنچه از علم و دانش نازل شده و بر هر نذر و پيمان و حجت بالغه بر مردم جهانند آنچه از جانب خدا براى اولين آنها است براى آخرى نيز همان جارى است و هيچ كس بيكى از اينها نميرسد مگر بكمك خدا.

امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: من قسمت‏كننده بهشت و جهنم هستم داخل نميشود در آن مگر بيكى از دو قسمتى كه من كرده‏ام من فاروق اكبر و پيشوا براى كسى كه بعد از من است هستم و سفير و مأمورم از جانب كسى كه قبل از من بوده هيچ كس را بر من فضيلت و برترى نيست مگر محمّد مصطفى صلى اللَّه عليه و آله و سلم من و او در يك راه هستيم جز اينكه او را بنام (پيامبر) ناميده‏اند بمن شش امتياز بخشيده‏اند علم منايا «1» و بلايا و وصايا و علم انساب و فصل الخطاب من حمله‏كننده در جنگهايم و پيروزشونده بر قدرتهايم من صاحب عصا و ميسم هستم و آن جنبنده‏اى‏

 

هستم كه با مردم سخن ميگويد.پ اكمال الدين: ثمالى از حضرت باقر و آن جناب از پدرش و جدش حسين ابن على عليه السّلام نقل ميكند كه فرمود: من و برادرم خدمت جدم پيامبر رسيديم مرا روى يك زانو و برادرم را بر زانوى ديگرش نشاند هر دوى ما را بوسيده گفت: پدرم فداى شما دو تا امام و نواده‏گانم شود كه خداوند انتخابتان نموده از نژاد من و پدر و مادرتان و از نژاد تو يا حسين نه امام انتخاب نموده كه نهمى آنها قائم ايشان است همه آنها در فضل و مقام مساويند در نزد خدا.پ بصائر: عبد الرحمن بن كثير از حضرت صادق عليه السّلام نقل كرده كه در باره آيه الَّذِينَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ فرمود: الذين آمنوا منظور پيامبر اكرم و امير المؤمنين است و ذريه يعنى ائمه و اوصياء ملحق مى‏كنيم ذريه آنها را بايشان و كم و كاستى براى ذريه آنها نمى‏كنيم نسبت بآنچه محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلم آورده در باره علي عليه السّلام همه آنها حجت خدايند و اطاعت از همه آنها لازم است.پ توضيح: مشهور بين مفسرين اين است كه فرزندان آنها نيز مؤمن هستند اما از نظر عمل نقص و كمبود دارند و نميتوانند بمقام پدران خود برسند بواسطه احترام پدرانشان آنها را ملحق بپدرانشان ميكنند. بعضى گفته‏اند منظور بچه‏هاى صغير است كه آنها نيز حكم ايمان دارند بواسطه ايمان پدرانشان كه خداوند در قيامت چنين فرزندان را بپدرانشان در بهشت ملحق ميكند از حضرت صادق همين تفسير روايت شده معنى (وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ) يعنى از ثواب پدرانشان چيزى كاسته نميشود بواسطه ملحق شدن فرزندان بآنها.پ بصائر: حارث نضرى از حضرت صادق عليه السّلام نقل كرده كه فرمود: پيامبر و ما در امر و نهى و حلال و حرام در مجراى واحد هستيم اما پيامبر اكرم و علي داراى فضيلت خصوصى خود هستند.

 

پ‏بصائر: علي بن جعفر از حضرت ابو الحسن عليه السّلام نقل كرده كه فرمود: ما در علم و شجاعت مساوى هستيم و در عطا بخشش‏ها بمقدارى كه بما دستور داده‏اند (يعنى بمقدارى كه مصلحت هست علم يا مدال را مى‏بخشيم).پ بصائر: ابو بصير گفت: حضرت صادق عليه السّلام فرمود: يا ابا محمّد همه ما در اطاعت و امر مجراى واحد داريم و بعضى از بعض ديگر اعلم هستيم.پ بصائر: ايوب بن حر از حضرت صادق عليه السّلام نقل كرد يا از كسى كه او از حضرت صادق نمود كه پرسيديم آيا ائمه بعضى از بعض ديگر اعلم هستند فرمود:

آرى علم آنها بحلال و حرام و تفسير قرآن يكى است.

توضيح: شايد مراد اين است كه امام دوم اعلم از امام پيش از خود است در زمان امامتش بواسطه تجديد علم كه براى او مى‏شود و اگر چه بروح امام قبل نيز همين مطلب افاضه شود تا آخرين امام اعلم از اولين امام نباشد چنانچه بعدا توضيح داده خواهد شد ممكن اين خبر را حمل بر تقيه از غاليان شيعه نمود.پ مجالس مفيد: عبد الاعلى بن اعين گفت: از حضرت صادق عليه السّلام شنيدم ميفرمود: اول ما دليل براى آخرى ما است و آخرين ما تصديق‏كننده اولين ما است سنت و روش در همه ما تساوى است خداوند هر گاه حكمى بكند آن را باجراء در مى‏آورد.

توضيح: يعنى چون خداوند حكم كرده كه هيچ زمانى خالى از حجت نباشد بناچار بايد در هر زمان بيافريند كسى را مانند پيشوايان قبل باشد از نظر علم و كمال و وجوب اطاعت.پ اختصاص: مفضل گفت شنيدم حضرت صادق عليه السّلام فرمود: امير المؤمنين باب اللَّه است كه فقط از آن درب ميتوان رفت و راهى است بسوى خدا هر كه از غير آن راه رود هلاك شده همچنين براى همه ائمه هدى يكى پس از ديگرى اين مطلب جارى است آنها را اركان زمين قرار داده تا موجب تزلزل و ناراحتى مردم نشود و حجت بالغه او هستند بر ساكنين روى زمين و مردم زير آسمان.

 

پ‏اختصاص: از حضرت صادق عليه السّلام نقل ميكند كه فرمود: هر چه از جانب خدا خارج شود ابتدا به پيامبر مى‏شود سپس امير المؤمنين آنگاه بكسى كه بعد از اوست تا علم آخرين امام از جانب اولين آنها باشد و امام آخر اعلم و داناتر از امام اول نباشد.پ اختصاص: ابو صباح مولى آل سام گفت: در خدمت حضرت صادق عليه السّلام بوديم با ابو المغرا مردى از اهالى دهات وارد شده گفت السّلام عليك يا امير المؤمنين و رحمة اللَّه و بركاته. حضرت صادق فرمود: عليك السّلام و رحمة اللَّه و بركاته. او را بجانب خود كشيد و پهلوى خويش نشاند.

من به ابو المغرا گفتم يا او بمن گفت: اين اسم بنظرم اختصاص بعلى بن ابى طالب عليه السّلام دارد. حضرت صادق عليه السّلام فرمود: يا ابا الصالح هيچ بنده‏اى حقيقت ايمان را نخواهد چشيد مگر اينكه بداند هر چه براى اولين ما است براى آخرين ما نيز هست.پ اختصاص: مالك بن عطيه گفت: بحضرت صادق عليه السّلام گفتم ائمه از يك ديگر برتر هستند؟ فرمود: اما در حلال و حرام علم همه يكى است ولى برترى در غير از اين مسائل است.پ اختصاص: احمد بن عمر حلبي گفت: حضرت باقر فرمود: ايمان بنده كامل نميشود مگر اينكه بداند كه هر چه براى اول ما است براى آخرين نيز جارى است ائمه در اطاعت و حجت و حلال و حرام برابرند محمّد و امير المؤمنين عليهما السّلام فضيلتى مخصوص بخود دارند.پ توضيح: ابو الحسن محمّد بن احمد بن علي بن حسن بن شاذان در كتاب مناقب باسناد خود از حبة عرنى از حضرت امير المؤمنين نقل كرده كه پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: من سيد اولين و آخرينم و تو يا علي بهترين خلايق بعد از منى اولين ما مانند آخرين است و آخرين ما مانند اولى است.پ ابن عباس گفت: پيامبر اكرم فرمود: علي بن ابى طالب بهترين خلق خدا

 

است غير از من و حسن و حسين سرور جوانان اهل بهشتند و پدرشان بهتر از آنها است فاطمه بهترين زنان جهان است و علي داماد من است اگر بهتر از علي دامادى مى‏يافتم فاطمه را بازدواج او در نمى‏آوردم.پ* يونس بن وهب قصرى گفت: وارد مدينه شدم خدمت حضرت صادق عليه السّلام رسيدم عرضكردم فدايت شوم آمدم خدمت شما اما امير المؤمنين عليه السّلام را زيارت نكردم فرمود: بد كارى كردى اگر نه اين بود كه تو از شيعيان ما بودى بتو نگاه نميكردم چرا زيارت نكردى كسى را كه خدا با ملائكه زيارت ميكنند و مؤمنين بزيارتش ميروند «1».

گفتم: اين فرمايش شما را نفهميدم؟ فرمود: بدان كه امير المؤمنين در نزد خدا از همه ائمه افضل است و باو ميرسد ثواب اعمال ائمه و بمقدار اعمال هر كدام برترى دارند.پ كنز الفوائد: عطا از ابن عباس نقل كرد كه پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم فرمود:

خدا پروردگار من است با او ديگر رهبرى براى من نيست و من رسول پروردگارم كه براى من رهبرى نيست و علي ولى و رهبر كسى است كه من رهبر اويم و رهبرى براى او نيست.پ* ابن عباس گفت: پيامبر اكرم فرمود: آسمان سايه نيافكنده و زمين بر نداشته پس از من كسى را كه افضل از علي بن ابى طالب باشد او امام امت من و رهبر آنها است و او وصى و جانشين من است بر امت هر كه پس از من باو اقتدا كند هدايت يافته و هر كه ديگرى رهبرش شود گمراه و بيچاره است من پيامبر برگزيده‏ام از روى هواى نفس سخن از فضل علي نميگويم اين وحى خدا است روح الامين آورده از جانب خداى جهان آفرين كه هر چه در آسمان‏ها

 

و زمين و بين آن دو و زير آسمان است متعلق باو است.پ صدوق رحمة اللَّه گفته از جمله عقايد شيعه امامى اين مطلب شمرده شده:

واجب است كه معتقد شويم افضل از تمام ائمه امير المؤمنين علي بن ابى طالب است و اينكه جايز نيست هيچ كس را جز او بنام امير المؤمنين ناميد و بقيه را ائمه ميگوئيم ائمه جانشينان پيامبر اوصياء حجج خدا با اينكه آنها نيز امير بر مؤمنين هستند و از ناميدن باين اسم جلوگيرى نكرده‏اند بواسطه معنى آن چون اين معنى در تمام ائمه وجود دارد از ناميدن باين لفظ منع كرده‏اند تا علامت براى امير المؤمنين عليه السّلام باشد.

پس از علي افضل ائمه فرزندش امام حسن است سپس حسين پس از حسين از بقيه افضل حضرت مهدى صاحب سپس بقيه ائمه بعد از او هستند آنچنانچه روايت حاكى است و دليل نظرى شاهد است و ايمان تكميل نميشود مگر بموالات و دوستى اولياء اللَّه و دشمنى با دشمنان خدا.

دشمنان ائمه كافر و مخلد در جهنم هستند گر چه اظهار اسلام نمايند هر كسى خدا و پيامبر و ائمه را بشناسد و آنها را دوست بدارد و از دشمنانشان بيزار باشد مؤمن است و هر كه انكار نمايد يا شك در آنها داشته باشد يا يكى را منكر باشد و يا شك در او بكند يا دشمنان آنها را دوست بدارد يا يكى از دشمنان ايشان را دوست بدارد گمراه است و هلاك شده بلكه كافر است كوشش و عمل او پذيرفته نمى‏شود و اطاعت او مقبول نيست و حسنات و كارهاى نيكش ناصحيح است.

و بايد معتقد شد كه مؤمنين آنهائى كه از دنيا بدون گناه رفته‏اند روز قيامت بدون حساب رهسپار بهشت ميشوند و تمام كفار و مشركين و كسانى كه اصول دين آنها صحيح نيست از مؤمنين رهسپار جهنم ميشوند بدون حساب.

البته حساب مربوط بكسى است كه مخلوط كرده باشد عمل صالحى را با عمل گناهى و آنها كسانى هستند كه عارف بحق و گنه‏كارند.پ* شيخ حسن بن سليمان در كتاب محتضر از ابو بصير از حضرت صادق عليه السّلام‏

 

از آباء گرام خود كه پيامبر اكرم فرمود: خداوند از بين روزها جمعه را انتخاب كرد و از بين ماه‏ها ماه رمضان را و از بين شب‏ها شب قدر و از بين مردم انبياء را و رسل را و از بين رسولان مرا انتخاب نمود و از من علي را برگزيد و از علي حسن و حسين و از حسين اوصياء را كه دفاع از قرآن ميكنند تا غاليان تحريف نكنند و منحرفين بنفع معنى ننمايند و جاهلان تأويل نكنند نهمى آنها باطن و ظاهر ايشان است و قائم آنها است و او از همه آنها برتر است.پ* زيد شحام گفت بحضرت صادق عليه السّلام گفتم كه كداميك از حسن و حسين افضلند؟ فرمود: فضيلت برترى اولين ما ملحق به برترى و فضيلت آخرى ما مى‏شود و از آخرين ما به اولين ما ميگردد هر كدام را فضلى عرضكردم فدايت شوم توضيح بفرمائيد جواب را بخدا قسم من چون جوياى فضل و منقبت شما مى‏پرسم فرمود: ما از درخت طيبه هستيم خدا ما را از يك طينت و شربت بوجود آورد فضل ما از جانب خدا و علم ما از اوست ما امين خدا ميان مردميم و داعيان بسوى دين خدائيم و نگهبانان و واسطه‏ها بين خدا و مردم.

 

هنوز هم برايت توضيح بدهم عرضكردم آرى فرمود: سرشت ما يكى و علم ما يكى و فضل ما يكى است و همه در نزد خدا يكسانيم عرضكردم بفرمائيد چند نفر هستند فرمود: ما دوازده نفريم اطراف عرش پروردگار در ابتداى آفرينش ما اول ما محمّد است وسط ما محمّد و آخر ما نيز بنام محمّد است.